ترجمه:

موضوع علم اصول‌

علم اصول عهده‌دار بحث از موضوع خاصّ و معيّنى نبوده بلكه از موضوعات پراكنده و مختلفى صحبت نموده كه جملگى در غرض و مقصود ما از اينعلم كه استنباط حكم شرعى است دخيل مى‌باشند بنابراين وجهى ندارد كه موضوع آنرا خصوص ادلّه چهارگانه يعنى (كتاب، سنّت، اجماع و عقل) قرار داد يا استصحاب را بآنها افزود و يا احيانا همچون قدماء قياس و استحسان را بآن اضافه كرده و موضوع اصول را منحصر در هفت امر ياد شده نمود.

چنانچه نياز و احتياجى نيست باينكه خود را ملزم و مجبور بدانيم كه موضوع علم اصول صرفا امرى است كه از عوارض ذاتيّه‌اش در اينعلم بحث مى‌شود همانطوريكه اتّفاق منطقيّون بر آن بوده و موضوع هرعلمى را امر مزبور دانسته‌اند چه آنكه نه بر اين گفته دليلى وجود داشته و نه الزامى در آن مى‌باشد.

بيان مراد

مرحوم مصنّف در اينمقام بشرح اين نكته مى‌پردازند كه موضوع علم اصول چيست؟

آيا امر خاصّ و معيّنى است يا محدود و منحصر در شيئ خاصّى نمى‌باشد.

و بفرض اينكه منحصر در موضوع خاصّ باشد آن چيست؟

برخى از اصوليّون كه مشهور باشند فرموده‌اند:

موضوع علم اصول ادلّه اربعه مى‌باشد يعنى قرآن و اخبار و عقل و اجماع.

بعضى ديگر باين چهارتا استصحاب را افزوده‌اند.

و گروهى ديگر همچون قدماء قياس و استحسان را اضافه كرده و موضوع را هفت‌تا قرار داده‌اند.

مرحوم مصنّف به تبعيّت از صاحب الكفاية عليه الرّحمة مى‌فرمايد:

بنظر ما علم اصول متكفّل بحث از موضوع خاصّى نيست بلكه در اينعلم از موضوعات مختلف و بسيارى صحبت مى‌شود كه جملگى در غرض و مقصود ما از