آگاهى عميق و ژرف از مقامات بلند پيشوايان اسلام نياز به بررسيهاى گسترده اى دارد كه كتاب ما گنجايش آنها را ندارد و دانشمندان و بزرگان شيعه در اين باره نوشته هاى سودمندى دارند كه اكثر آنها به زبان علمى است و بالاتر از سطح معلومات غالب جوانان عصر ما مى باشند.

حديث شناس بزرگ شيعه مرحوم كلينى كه در عصر غيبت صغرى مى زيسته و در سال 329 هجرى قمرى درگذشته است در كتاب «الحجة» از اصول كافى احاديث ارزنده اى را در اين مورد آورده است كه مى تواند روشنگر مقامات بلند پيشوايان بزرگ باشد، آشنايى با مفاهيم وحقايق نورانى كه در اين كتاب آمده است نياز به بررسى دقيق دارد.

اخيراً موضوع ولايت تشريعى و تكوينى پيامبران و امامان بر سر زبانها افتاده و در اين قسمت سؤالاتى مطرح مى گردد و نظريات مختلفى درباره ولايت ابراز مى شود و ما براى تكميل بحثهاى مربوط به روح و روان و به علت احساس نياز جوانان به فهميدن حقيقت، هر دو ولايت را به طور فشرده مورد بررسى قرار مى دهيم:

نخست اقسام ولايت تشريعى را اعم از صحيح و باطل تشريح مى كنيم:

1. تفويض تشريع احكام

مقصود از تفويض تشريع احكام اين است كه خداوند اختيار تشريع قوانين را به پيامبر و امامان بسپارد و آنان از پيش خود، آنچه را بخواهند حلال و آنچه را بخواهند حرام اعلام نمايند به عبارت ديگر: دستگاه تشريع بر محور اراده و خواست آنان بگردد، و خداوند مقام و منصب تشريع را در تمام موارد به آنها تفويض بنمايد.

ولايت تشريعى به اين معنى نه تنها ثابت نيست بلكه آيات قرآنى و