و ترك اطاعت الهى از موارد تخلف چنين اراده‌اى است.

22. اراده تكوينى‌

به مبحث «اراده تشريعى» رجوع شود.

23. اراده جدّى‌

به مبحث «اراده استعمالى» رجوع شود.

24. اراده حقيقى‌

به مبحث «اراده انشايى» رجوع شود.

25. اراده فعلى‌

به مبحث «اراده استقبالى» رجوع شود.

26. ارتكاز متشرّعه‌

در كتاب الاصول العامه‌ [1] آمده: اصطلاح ارتكاز متشرعه در زمان حاضر از سوى تعدادى از استادان اصول فقه رايج شده است. ظاهرا منظور آنان اين است كه: علاوه بر وجود سيره بر فعل يا ترك چيزى، نوع حكم آن در شعور و عمق ذهن جاى گرفته باشد، گرچه منشأ آن ناشناخته باقى بماند.

فرق ارتكاز متشرعه با سيره عقلاء يا متشرعه در اين است كه چون سيره دليل لبى است، پس به لحاظ تعيين نوع حكم مجمل است. اما ارتكاز متشرعه، نوع حكم را از وجوب يا حرمت يا ... معين مى‌كند. حجيت ارتكاز متشرعه زمانى است كه ثابت شود حكم در زمان ائمه صادر شده است، و تقرير آن بزرگواران پشتوانه آن قرار گيرد.

27. استحسان‌ [2]

استحسان در لغت به‌معناى نيكو شمردن و پسنديدن است، و در اصطلاح تعاريف متعددى از آن ارائه شده است. و چون مذاهب حنفى، مالكى و حنبلى به قاعده استحسان تمسك جسته‌اند، لذا از هريك از آنان تعريفى در مورد اين قاعده بيان مى‌شود.

الف. حنفيه در تعريف استحسان مى‌گويند: «استحسان دليلى است كه در ضمير مجتهد خطور