نام کتاب : فرهنگ تشريحى اصطلاحات اصول نویسنده : ولایی، عیسی جلد : 1 صفحه : 314
453. مقدمه علم
انجام دادن بعضى از امور به جهت تحصيل علم و يقين است. در واقع آن
اعمال مقدمه و علم ذى المقدمه است. مثل اينكه انسان قبله را نداند و موظف باشد كه
به چهار طرف نماز بخواند، طبعا نماز در چهار طرف (مقدمه) براى انسان علم (ذى
المقدمه) مىآورد كه روبهقبله نماز خوانده است.
مقدمه علم از بحث مقدمه واجب خارج است، زيرا علم (بهعنوان ذى
المقدمه) واجب شرعى نيست تا مقدمه آن واجب شرعى گردد. [1] به مبحث «مقدمه واجب» رجوع شود.
454. مقدمه متأخر
مقدمه از نظر زمان به مقدمه متأخر، متقدم و مقارن تقسيم مىشود.
مقدمه متأخر از ذى المقدمه، همانند استحباب غسل جمعه در روز پنجشنبه. كسى كه روز
جمعه امكان غسل كردن ندارد مستحب است، روز پنجشنبه غسل جمعه بهجا آورد. پس روز
جمعه مقدمه است براى استحباب غسل در روز پنجشنبه، و نيز همانند روزه گرفتن زن مستحاضه
كه صحت روزه امروز او منوط به غسل امشب است. بنابراين غسل امشب مقدمه متأخر است
براى صحت روزه امروز.
[2]
455. مقدمه متقدّم
مقدمه به حسب زمان به مقدمه متأخر، متقدّم و مقارن تقسيم مىشود.
مقدمه متقدّم مقدمهاى است كه بايد پيش از ذى المقدمه آورده شود. مثل عقد در
وصيّت. موصى له زمانى مالك موصى به مىشود كه قبل از مرگ، عقد وصيت جارى شده باشد.
و يا مثل وضو قبل از نماز و يا عقد در معامله صرف و سلم. [3]