مقدمه واجب واجب است يا خير؟ در مقدمه خارجى مورد دارد نه در مقدمه داخلى. به مبحث «مقدمه واجب» رجوع شود.

445. مقدمه داخلى‌

مقدمه وجودى به مقدمه داخلى و خارجى تقسيم مى‌شود. هر جزء از اجزاء يك امر مركّب را مقدمه داخلى آن مركب نامند. پس هر مركبى به تعداد اجزائش مقدمه داخلى دارد. زيرا وجود مركب وابسته به آن اجزاء است. به همين دليل به اجزاء مقدمه داخلى گفته‌اند. مثلا: نماز داراى اجزائى به نام ركوع، سجود، قيام و ... است. بنابراين هريك از ركوع- سجود- قيام و ... مقدمه داخلى نماز هستند. در مبحث مقدمه واجب بحث مى‌شود كه آيا مقدمه واجب واجب است يا خير؟ بديهى است چنين بحثى درباره مقدمه داخلى مورد ندارد، زيرا امر به ذى المقدمه (مركب) در واقع امر به اجزاء است. به همين دليل بسيارى از علماء اصول مقدمات داخلى را از اقسام مقدمه نمى‌دانند. [1]

446. مقدمه سبب‌

مقدمه سبب مقدمه‌اى است كه از وجود آن وجود ذى المقدمه و از عدمش عدم ذى المقدمه لازم آيد.

به بيان ديگر، مقدمه سببى چيزى است كه هرگاه مانعى پيش نيايد باعث وجود چيزى شود، مثل آتش كه سبب سوختن است، و مثل نكاح كه موجب ارث است. [2]

447. مقدمه شرطى‌

مقدمه شرطى مقدمه‌اى است كه از عدم آن عدم ذى المقدمه لازم آيد. اما از وجودش وجود مقدمه لازم نيايد. مثلا بلوغ شرط تكليف است، كه از عدم او عدم تكليف لازم مى‌آيد، اما از وجودش وجود تكليف لازم نمى‌آيد. زيرا ممكن است ديوانه باشد، در نتيجه بالغ غير عاقل تكليف ندارد. [3]

448. مقدمه شرعى‌

مقدمه خارجى به سه قسم عقلى، شرعى و عادى تقسيم مى‌شود. مقدمه شرعى آن است كه توقف بين دو چيز را شرع تعيين كرده باشد، مثل توقف نماز بر طهارت و روبه‌قبله بودن.

معصوم فرمود: هيچ نمازى بدون طهارت محقّق نمى‌شود. [4] گرچه عقل هيچ ملازمه‌اى بين‌