است يا نماز جمعه؟ در چنين شبهه‌اى تعدادى از علما قائل به احتياطاند، و بعضى هم مخالفت احتمالى را جايز دانسته‌اند. در نتيجه انجام دادن يكى از آن دو را مجزى‌ [1] مى‌دانند. به مبحث «علم اجمالى» رجوع شود.

268. شبهه موضوعيه‌

هرگاه مفهوم چيزى مورد ترديد نباشد اما موضوع خارجى آن مورد شك و ترديد باشد، به آن شبهه موضوعيه گويند. مثلا در مورد مايع موجود شك مى‌كنيم آيا شراب است يا سركه؟ يعنى مفهوم شراب و سركه مشخص است اما در اين مايع موجود كه پيش رو داريم ترديد مى‌كنيم. به مبحث «اصالت البراءة» رجوع شود.

269. شبهه وجوبيه‌

هرگاه شك و ترديد در وجوب و عدم وجوب چيزى باشد به آن شبهه وجوبيه گويند. مثلا آيا اوّل هر خواندن دعا واجب است يا خير؟ به مبحث «اصالة البراءة» رجوع شود.

270. شكّ‌

شك در لغت مقابل علم است، اما در اصطلاح برابرى دو طرف انديشه است. به ديگر سخن جايى كه مسئله‌اى مطرح باشد، و ذهن بين دو يا چند احتمال قرار گيرد، به‌گونه‌اى كه ذهن به طرف يكى از احتمالات گرايش پيدا نكند، مى‌گويند شك دارد. پس شك به اين معنى در مقابل قطع و ظنّ (علم و گمان) است، زيرا قطع در موردى است كه احتمال خلاف در آن منتفى باشد، به‌خلاف ظنّ كه احتمال خلاف در آن منتفى نيست بلكه گرايش و رجحان به يك طرف است. شك موضوع «اصول عمليه» است. به مبحث «اصول عمليه» رجوع شود.

براى شك تقسيماتى ذكر شده است: الف. شك سارى- شك طارى؛ ب. شك بدوى- شك مقرون به علم اجمالى؛ ج. شك سببى- شك مسبّبى؛ د. شك در مقتضى- شك در رافع؛ هريك از اين اقسام را به‌ترتيب الفبا بيابيد.

271. شكّ بدوى‌

به مبحث «شبهه بدويه» رجوع شود.