نام کتاب : فرهنگ تشريحى اصطلاحات اصول نویسنده : ولایی، عیسی جلد : 1 صفحه : 100
حكمى واقع نيز مد نظر قرار گيرد، به آن اصل محرز يا اصل تنزيلى
گويند. به ديگر سخن در اصل محرز يا اصول تنزيلى بناء عملى بر اين است كه يكى از دو
طرف شك را واقع فرض كرده و طرف مقابل را ملغى كند و شك را در طرف مقابل در عالم
تشريع كالعدم قرار دهد. وقتى در دليل استصحاب معصوم مىفرمايد: «لا تنقض اليقين بالشك»، يعنى بناء عملى بر بقاء متيقن كرده و حال شك را
نازل منزله حال يقين و احراز قرار بده. اصول محرز يا تنزيلى عبارت است از:
استصحاب، قاعده تجاوز، اصالة الصحه. امّا درصورتىكه در مقام جعل حكم ظاهرى ملاحظه
مشابهت آن با واقع نشود به آن اصل غير محرز يا اصل غير تنزيلى گويند. به بيان ديگر
در اصول غير محرز يا غير تنزيلى تنها به يكى از دو طرف عمل مىشود نه آنكه انتخاب
آن يكى بهعنوان واقع و نازل منزله واقع باشد، همانند اصل برائت و اصل تخيير و ...
95. اصل وقف
به مبحث «اصالة الوقف» رجوع شود.
96. اصول
اصول در مقابل فروع عبارت از قواعد كليه اعتقادى (ايدئولوژى اسلام)
است، و در علم اصول عبارت است از قواعد كليهاى كه در مورد چگونگى استنباط بحث
مىكند. اصول جمع اصل است، به مبحث «اصل» رجوع شود.
97. اصول
اربعمائه
با توجه به اينكه هريك از ياران نزديك امامان معصوم (ع) محل رجوع
سائر اماميه بودهاند، به همين دليل در مواقع احتياج و در هنگام برخورد با
رويدادهاى جديد شخصا به حضور ائمه يا صحابى مورد اعتماد رسيده و احكام شرعيه و
فروع فقهيه خود را از امام عصر خويش گرفته و در دفترچههاى يادداشت خود ثبت و ضبط
مىكردند. گرچه يادداشتها در آن دفترچهها بدون ترتيب بوده، اما در آنها فروعات
فقهى و اخبار ولادت و وفيات و مناقب و احاديث ديگر وجود داشته است كه بعدها همان
يادداشتها بهعنوان «اصل» معروف گرديد و چون شماره آنها در حدود چهارصد
بوده به «اصول اربعمائه» يعنى اصول چهارصدگانه معروف گرديد.
شيخ طوسى در كتاب فهرست خود ص 12 اسامى جمعى از صاحبان اين اصول را نام مىبرد كه
به برخى از آنها اشاره مىشود: 1. ابو بصير؛ 2. اسماعيل بن على نوبختى؛ 3. حسن بن
موسى نوبختى؛ 4. محمد بن نعمان مؤمن الطاق؛ 5. احمد بن شعيب؛ 6. محمد بن حسن
صيرفى؛ 7. ابن ابى هراسه؛ 8. على بن اسماعيل بن ميثم تمار؛ 9. صالح بن ابى سود؛
10. محمد بن اصبغ.
نام کتاب : فرهنگ تشريحى اصطلاحات اصول نویسنده : ولایی، عیسی جلد : 1 صفحه : 100