و لا إشكال في خروج مقدّمة الوجوب عن محلّ النّزاع، و بداهة عدم اتّصافها بالوجوب من قبل الوجوب المشروط بها، و كذلك المقدّمة العلميّة، و إن استقلّ العقل بوجوبها، إلا أنّه من باب وجوب الإطاعة إرشادا ليؤمن من العقوبة على مخالفة الواجب المنجّز، لا مولويّا من باب الملازمة، و ترشّح الوجوب عليها من قبل وجوب ذي المقدّمة(1).

مقدّمه وجوبيّه‌

(1)- گاهى امرى مقدّمه وجوب ذى المقدّمه هست، يعنى: اگر بنا باشد ذى المقدّمه، اتّصاف به وجوب پيدا كند، آن مقدّمه در تعلّق وجوب، مدخليّت دارد مانند استطاعت، نسبت به حج.

سؤال: آيا مقدّمه وجوبيّه، داخل نزاع در بحث مقدّمه واجب هست يا نه؟

جواب: بدون شك، مقدّمه وجوبيّه، خارج از محلّ بحث ما هست زيرا تا مقدّمه وجوبيّه نباشد و خارجا انسان، مستطيع نشود، حج، وجوب پيدا نمى‌كند و هنگامى كه حج، داراى وجوب شد، مفهومى ندارد كه وجوبى- وجوب غيرى و مقدّمى- هم از وجوب حج، نسبت به مقدّمه، ترشّح پيدا كند و استطاعت را وجوب غيرى بخشد.

مقدّمه علميه‌

مقدّمه علميه، آن است كه اگر مكلّف بخواهد، علم به تحقّق مأمور به پيدا كند بايد آن را رعايت كند و چه‌بسا آن مقدّمه، نسبت به حقيقت و واقع ذى المقدّمه، دخالتى ندارد لكن براى علم مكلّف به تحقّق ذى المقدّمه بايد رعايت شود.