« كأنّ زيدا ملك؛ گويى زيد پادشاه است».

« كأنّ زيدا عبد؛ گويى زيد برده است». [1]

در مثال‌هاى بالا، زيد به پادشاه و برده تشبيه شده است.

4. ليت: براى بيان آرزو آورده مى‌شود. به مثال زير توجّه كنيد:

« ليت الشباب يعود؛ اى كاش جوانى برمى‌گشت» [2]

5. لعلّ: بيشتر براى بيان اميدوارى گوينده به حصول خبر براى مبتدا آورده مى‌شود. [3] بنابراين وقتى شخص اميدوار است كه على از سفرش بيايد مى‌گويد:

« لعلّ عليا قادم من سفره» [4]

احكام حروف مشبهة بالفعل‌

1: همان‌طور كه خبر مبتدا مى‌توانست مفرد يا جمله يا شبه جمله باشد؛ خبر حروف مشبهة بالفعل نيز مى‌تواند هريك از سه قسم بالا را داشته باشد.

2. هرگاه بعد از حروف مشبهة بالفعل « ما » آورده شود؛ مانند: « انّما اللّه واحد» همه آنها غير از « ليت » عمل لفظى خود را از دست مى‌دهند. بنابراين:

الف) اين حروف همراه با « ما »، ديگر جزء نواسخ نيستند، غير از ليت.

ب) جمله اسميه با وجود آنها جمله اسميه ساده خواهد بود و در نتيجه مسند اليه و مسند به ترتيب مبتدا و خبر خواهند بود.

به مثال‌هاى زير و نحوه تركيب آنها دقّت كنيد:

الف)/ « انّما / اللّه/ واحد/ »

ب)/ كأنّما/ زيد/ اسد» مبتدا/ خبر/ مبتدا/ خبر

[1] . در اين دو مثال « زيدا » اسم « كأنّ » و « ملك » و « عبد » خبر آن است.

[2] . « الشباب » اسم « ليت » و « يعود » خبر آن است. ( « يعود » جمله تشكيل يافته از فعل و فاعل است كه چون خبر « ليت » واقع شده محلا مرفوع است. بنابراين « ضمّه » « يعود » علامت اعرابى فعل است نه جمله).

[3] . فرق آرزو با اميد: آرزو، ميل داشتن به انجام كارى است كه مورد علاقه شخص است. خواه تحقق آن كار ممكن باشد، مثل « ليت الجوّ المعتدل» يا ممكن نباشد مثل: « ليت الشباب يعود» امّا اميد، به معناى انتظار وقوع كارى است كه مورد علاقه او است و بايد تحقق آن ممكن باشد.

[4] . « عليا » اسم لعلّ و « قادم » خبر آن است.