تجريد: در لغت‌[1]

بمعنى برهنه كردن كسى يا چيزى را از زوايدى كه بر آن باشد.

پيراستن- اصلاح نمودن- باز كردن پوست چيزى- بركندن موى را از پوست- بركشيدن شمشير را از غلاف- برهنه كردن زمين را از نبات.

تجريد: در اصطلاح اهل تصوّف‌

تجريد از خلايق و علايق و عوايق، و تفريد از خودى- تجريد، قطع تعلّقات ظاهر يست و «تفريد» قطع تعلّقات باطنى.

تجريد عبارتست از ترك اغراض دنيوى ظاهرا و نفى اغراض اخروى و دنيوى باطنا و مجرّد حقيقى كسى بود كه بر تجرّد از دنيا طالب عوضى نباشد بلكه باعث بر آن تقرّب بحضرت بارى بود.

هركه بظاهر غرض دنيا را بگذارد، و بباطن بدان عوضى در آجل يا عاجل طمع دارد بحقيقت مجرّد نگشته باشد، در معرض معاوضه و متاجره بود.

تجريد: در اصطلاح بديعى چيزى ديگر است.[2]

سخنى درباره كتاب تجريد ...؟

تجريد الكلام ...؟ يا تجريد العقائد، يا تحرير العقائد، در علم كلام و يا تحرير الكلام علامه قوشجى. اين كتاب را شرح كرده، و در تبريز چاپ شده (تجريد الكلام) ناميده شده است در فهرست كتب خواجه (تجريد العقائد) آمده است.

و در نوشته صاحب الذريعة 3/ 353 (تحرير العقائد) آمده است.

[1]الكنى و الالقاب/ «ق» العلمآء باقون ما بقى الدهر، اعيانهم مفقودة و امثالهم فى القلوب موجودة الامام على عليه السلام- نهج البلاغه‌

و قال القوشجى: (تجريد الكلام- مخزون بالعجائب مشحون بالغرائب، صغير الحجم، و جيز النظم، كثير العلم، جليل الشأن، حسن الانتظام، مقبول الائمة العظام، لم يظفر بمثله علمآء الامصار و هو فى الاشتهار كالشمس فى رابعة النهار.)

[2]لغت‌نامه‌