خواجه طوسى در «تجريد الكلام» در استدلال خود مبنى بر اينكه نصب امام بر خدا لازم است چنين مى‌گويد: «نصب امام لطف است و لطف از باب حكمت بر خدا لازم است پس نصب امام بر خدا لازم است، وجود امام از آنجهت لطف است كه با وجود او مردم بطاعت نزديك و از معصيت دور مى‌شوند بدون اينكه اين نزديكى بطاعت و دورى از معصيت بحدّ اضطرار برسد. شك نيست كه تبليغ احكام دين و امر بمعروف و نهى از منكر و بپاداشتن حدود و دفع ستم و تعليم حلال و حرام و نظاير اين امور بطورى كه از هر خطا و اشتباه محفوظ باشد تا موجب تغيير احكام الهى نگردد وظيفه عموم مردم نيست بلكه بر خدا لازم است كه اين وظيفه را بشخصى محوّل نمايد و همانگونه كه بدون وجود رهبر آشفتگى در زندگى مردم روى مى‌دهد و اگر امام باشد امور دنيا كه نظم پيدا مى‌كند امور دينى و اخروى هم رو بصلاح خواهد رفت. اگر گويند هرچند وجود امام لطف است ليكن شايد مفاسدى هم در ميان باشد كه ما از آن مطّلع نباشيم پس نمى‌توان به يقين حكم كرد كه نصب امام بر خدا واجب است. جواب آن است كه مى‌دانيم مفسده ندارد چون معصوم است ازاين‌رو، هيچيك از قدرت و مال و لشكر را در ظلم و ستم و هواى نفسانى بكار نخواهد برد. اگر گويند وجود امام وقتى لطف است كه متصرّف در امر و نهى باشد و اجراى احكام اسلام كند و شما كه امام غايب را متصرّف در امر و نهى نمى‌دانيد پس بايد وجودش لطف نباشد چون نزديك نمودن مردم بطاعت و دورنمودن آنان از معصيت بوسيله او ظاهرا تصوّر نمى‌رود. جواب آن است كه وجود امام خود لطف است و تصرّف او لطف ديگر و اگر يك لطف نباشد، مانع وجود لطف ديگر نيست مانند همه پيغمبران كه خدا آنها را بمقتضاى لطف فرستاده بود ولى تصرّف آنها مدّتى محقق نگشت و امام غايب كه‌

- اوجبوا نصبه على العباد هم اهل السنّة ... و الّذين قالوا أنّه يجب نصبه على اللّه هم الشيعه لنا أنّ نصب الأمام يقتضى دفع ضرر لا يندفع ألّا به فيكون واجبا بيان الأوّل: العلم الضرورىّ حاصل بأنّه أذا حصل فى البلد رئيس قاهر ضابط فأنّ حال البلد يكون اقرب الى الصلاح ... و بيان الثانى أنّ دفع الضّرر عن النّفس لمّا كان واجبا فما لا يندفع هذا الضرّر ألّا به وجب أن يكون واجبا ... و استدل الشّيعه بعين هذا الدّليل على وجوب نصب الأمام على الله تعالى فقلنا أنّه ضعيف و ذلك أنّ دليلهم و أن اشتملت على هذا الوجه من المنفعة و لكن لا يبعد ايضا اشتماله على وجه من وجوه القبح فيقبح من اللّه تعالى نصبه فأن قال فهذا ايضا وارد عليكم قلنا الفرق بين الدليلين أنّا لمّا اوجبنا نصب الأمام على انفسنا كفى ظنّ كونه مصلحة فى وجوب نصبه علينا لأن الظّن فى حقّنا يقوم مقام العلم ... أمّا انتم فتوجبون نصب الأمام على اللّه فمالم يقيمو البرهان القاطع على خلوّه عن جميع المفاسد لا يمكنكم ايجابه على اللّه لأنّ الظّن لا يقيم مقام العلم فى حق الله تعالى ... فخر رازى- معالم اصول الدين- صفحه 153.