responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : بررسي و داوري در مسايل اختلافي ميان دو فيلسوف اسلامي نویسنده : حسنی، حسن    جلد : 1  صفحه : 92

آن نيز محتاج به معاوق است، ليكن لازم نيست معاوق آن نظير حركت قسرى، در داخل جسم باشد، بلكه همان معاوق خارجى كه عبارت از ملأ باشد در تحقق آن كفايت مى‌نمايد»[1]

«نتيجه بحث»

در اينكه حركت قسرى محتاج به ميل طبيعى است يا نه به اعتقاد فخر رازى در شرح اشارات حركت قسرى احتياج به ميل طبيعى ندارد و به بيان حكما كه مى‌گويند: «با فقدان ميل طبيعى در حركت قسرى لازم مى‌آيد زمان حركت قسرى فاقد ميل طبيعى، با زمان حركت قسرى داراى ميل ضعيف، مساوى گردد كه محال است» دو اعتراض وارد مى‌كند يكى آنكه حركت ذاتا مستدعى زمان است و ديگر آنكه از تساوى زمان در حركت مذكور- حركت قسرى ذى ميل و فاقد ميل- محالى لازم نخواهد آمد چون گاه ضعف قوّه- ميل طبيعى- برابر با عدم آن قوّه مى‌گردد.

خواجه به اعتراضاتش پاسخ داد كه بتكرار آن نيازى نيست، ليكن در تأييد نظر خواجه دو مطلب را يادآورى مى‌شود:

1- فخر رازى كه معتقد است حركت قسرى نياز به ميل طبيعى ندارد، و براى نفس حركت، صرف‌نظر از ميل طبيعى، زمان قائل مى‌گردد اما در جاى ديگرى از شرح اشاراتش سخنى دارد برخلاف آنچه در اينجا اظهار داشته است كه حاصلش بشرح زير است.

«سنگى كه به بالا مى‌اندازيم، پس از پايان قوّه قاسر، بسمت پائين حركت مى‌كند، اين برگشت سنگ، به اعتقاد بو على حركتى است ناشى از قوّه‌اى يعنى ميل طبيعى كه در سنگ است اين نظر بو على درست است، نه نظر «ثابت بن قرّه» كه آن حركت را ناشى از جاذبه زمين مى‌داند چون حركت طبيعى سنگ، اگر به جاذبه زمين باشد، بايستى، سرعت سنگ كوچك، زيادتر از حركت سنگ بزرگ باشد، درحالى‌كه جريان، عكس اين است»[2].


[1] و الجواب عن الأوّل: أنّ من القوى الجسمانىّ ما ... ينقسم بانقسام المحلّ و الاءعتراض بالممنوع عن التّأثير بسبب غير وارد، لأنّه بسبب مانع خارجىّ و قد اشترط فى الفرض المذكور عدم المانع الخارجيّة و عن الثّانى باحتياج الحركة الطبيعيّة ايضا الى معاوق لم يلزم من الحجّة المذكورة أن يكون المعاوق داخل الجسم التّبته ...

خواجه نصير طوسى- شرح اشارات- ج 2- صفحه 225.

[2].... أنّ ثابت بن قرّه ذهب الى أنّ المدرة أنما تعود الى السّفل لأنّ بينها و بين كلّية الأرض مشابهة .... و الأصغر ينجذب الى الأعظم متى ابطنا هذه المقالة، استقام مذهب الشّيخ و الدليل على فسادها انّ انفعال الاصغر اعظم من انفعال الاعظم فجذب كلية الأرض للمدرة اعظم من جذبها للحجارة العظيمة و لو- دنباله پاورقى در صفحه بعد

نام کتاب : بررسي و داوري در مسايل اختلافي ميان دو فيلسوف اسلامي نویسنده : حسنی، حسن    جلد : 1  صفحه : 92
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست