فصل پنجم (در صبر)

قال اللّه سبحانه و تعالى:وَ اصْبِرُوا إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِينَ‌[1].

صبر در لغت حبس نفس است از جزع به وقت وقوع مكروه، و آن منع باطن باشد از اضطراب و باز داشتن زبان از شكايت و نگاهداشتن اعضا از حركات غير معتاد.

و صبر بر سه نوع باشد:

اوّل- صبر عوام، و آن حبس نفس است بر سبيل تجلّد و اظهار ثبات در تحمّل، تا ظاهر حال او به نزديك عاقلان و عموم مردم مرضى باشد: «يَعْلَمُونَظاهِراً مِنَ الْحَياةِ الدُّنْيا وَ هُمْ عَنِ الْآخِرَةِ هُمْ غافِلُونَ».[2]

دويّم- صبر زهّاد و عبّاد و اهل تقوى و ارباب حلم از جهت توقع ثواب آخرت: «إِنَّمايُوَفَّى الصَّابِرُونَ أَجْرَهُمْ بِغَيْرِ حِسابٍ».[3]

و سيّم- صبر عارفان، چه بعض ايشان التذاذ يابند به مكروه از جهت تصوّر آنكه معبود جلّ ذكره ايشان را به آن مكروه از ديگر بندگان خاص گردانيده است و به تازگى ملحوظ نظر او شده‌اند: «وَ

[1]انفال- 46.

[2]روم- 7.

[3]زمر- 10.