اولين حمله مغولها:

خواجه نصير الدين طوسى در مورد گذشته‌اش چنين مى‌نويسد: پس از درگذشت پدرش به وصيت او مبنى بر كوچ نمودن به هر مكانى كه در آن اساتيد قابل استفاده‌اى وجود داشته باشد، عمل مى‌نمايد و به اين منظور به نيشابور كه در آن عصر مركز دانشمندان و مأواى دانش‌پژوهان بوده است، مسافرت مى‌كند.

در خلال اقامتش در نيشابور، مغولها به سركردگى چنگيز خان با كوله‌بارى از ويرانى و مرگ، اولين يورش خويش را آغاز كرده، خراسان را به خاك و خون مى‌كشند و سلطان محمد خوارزمشاه را به تسليم وادار مى‌كنند. بعد از آن، هر مقاومتى را درهم مى‌شكند و شهرها يكى پس از ديگرى سقوط كرده و كشتار، ويرانى و آتش همه جا را فرا مى‌گيرد. مردم درحالى‌كه سرگردان بودند، خانه و كاشانه خود را رها كرده، برخى به دشتها، برخى ديگر به شهرهاى دوردست و بالأخره گروهى به دژهاى مستحكم، پناهنده مى‌شوند آنهايى كه توانايى هيچ يك از اينها را نداشتند، سرگردان و بى‌هدف و بدون اين‌كه بدانند چه زمانى مرگ به سراغ آنها مى‌آيد، مكان خود را ترك مى‌كردند. در اين ميان، تنها قلعه‌هاى اسماعيليان بود كه توانستند خود را حفظ كنند و تسليم نشوند. از جمله كسانى كه به اين قلعه‌ها پناهنده شد، خواجه نصير الدين طوسى بود. وى در همين قلعه‌هاست كه كتاب «اخلاق ناصرى» و «الرسالة المعينيه» و چند كتاب ديگر را به‌