فصل چهارم در انواع، كه در تحت اجناس فضائل باشند
در تحت هر يكى از اين اجناس چهارگانه انواع نامحصور بود، اما آنچه مشهورتر است ياد كنيم.
اما انواعى كه در تحت جنس حكمت است هفت است:
اول- ذكاء دوم- سرعت فهم سوم- صفاى ذهن چهارم- سهولت تعلم پنجم- حسن تعقل ششم- تحفظ هفتم- تذكر
اما ذكاء آن بود كه از كثرت مزاولت مقدمات منتجه سرعت انتاج قضايا و سهولت استخراج نتايج ملكه شود بر مثال برقى كه بدرخشد.
و اما سرعت فهم آن بود كه نفسرا حركت از ملزومات لوازم ملكه شده باشد، تا در آن بفضل مكثى محتاج نشود.
و اما صفاى ذهن آن بود كه نفس را استعداد استخراج مطلوب بىاضطراب و تشويشى كه بر او طارى گردد حاصل آيد
و اما سهولت تعلم آن بود كه نفس حدتى اكتساب كند در نظر تا بىممانعت خواطر متفرقه بكليت خويش توجه بمطلوب كند.
و اما حسن تعقل آن بود كه در بحث و استكشاف از هر حقيقتى حد و مقدارى كه بايد نگاهدارد تا نه اهمال داخلى كرده باشد و نه اعتبار خارجى
اما تحفظ آن بود كه صورتهائى را كه عقل يا وهم بقوت تفكر يا تخيل ملخص و مستخلص گردانيده باشد نيك نگاهدارد و ضبط كند.
و اما تذكر آن بود كه نفس را ملاحظه صور محفوظه بهروقت كه