در مجله دانشكده هنرهاى قاهره نشر كرده است با نشان دادن كتابهايى كه در آنها از آن ياد شده است. بيرونى در الهند (چاپ دكن ص 85) از اخلاق النفس جالينوس ياد كرده كه نميدانم همين است يا نه.

در نسخه شماره 11/ 6816 دانشگاه تهران بندى است بنام «مختصر من كتاب ارسطاطاليس فى الاخلاق». درباره چهار گونه فضيلت. در مجموعه 6188 ملك (فيلم 5080 دانشگاه) رساله‌ايست نزديك به آن. در كتابخانه ملى رشت هم «مختصرة من كتاب ارسطاليس فى الاخلاق» است (ش 65 ر، در ص 115 فهرست آنجا) درست مانند نسخه دانشگاه. در پايان السعادة و الاسعاد عامرى نيشابورى (ص 445- 454) پنج بند است در اخلاق كه هرچه جستجو كردم نتوانستم بدانم از كيست.

اين نكته هم گفته شود كه ثامسطيوس دبيريوليانس را «كتاب الى يوليانوس فى التدبير» است (ابن النديم 314) كه بايد همان «رسالة فى السياسة» دامسطيوس (295) وزير اليانوس نقل ابن زرعة از سريانى (چاپ شيخويسوعى در 3- 1920) باشد.

پند افلاطون به ارسطو كه در پايان اخلاق ناصرى به فارسى آمده است گرفته از جاويدان خرد و ابن فاتك است (گفتار آربرى در مجله بنياد بررسيهاى خاورى و افريقايى دانشگاه لندن سال 1971 ص 475- 490).

از همه اين دفترها كه ياد كرده‌ام مى‌توان براى روشن‌ساختن طهارة الاعراق و اخلاق ناصرى كمك گرفت.

اين هم گفته شود كه خواجه طوسى شاگرد فريد الدين داماد نيشابورى بوده و او شاگرد سيد صدر الدين سرخسى و او شاگرد افضل الدين غيلانى و او شاگرد ابو العباس لوكرى و او شاگرد بهمنيار كه او شاگرد ابن سينا بوده است. لوكرى را بيان الحق بضمان الصدق است و بخش پنجم آن «جمل و فصول منتخبة من علم الاخلاق تشتمل على اكتساب فضائل النفس الانسانية و الاجتناب عن رذائلها و فى نقل الانسان نفسه عن عاداته السيئة الى العادات الحسنة فى عقد المدينة و عقد البيت و سياسة اهلها» ميباشد آنهم در پنج باب: الصحة و المرض للنفس، المعاشرة فى المنزل او المدينة، السياسة و الملك و تدبير المدينة، النطق و العقل العملى و الحكمة و التعقل و التدبير وجودة الروية و الذكاء، طبقات المدينة الفاضلة. همه اينها از نيمه نخستين فصول مدنى فارابى گرفته شده است از آغاز تا بند 56 آن (ص 141 س 6 چاپ لندن) پس ميتوان گفت كه شايد طوسى از بيان الحق لوكرى بهره برده است نه خود فصول مدنى فارابى. (فهرست دانشگاه 3: 162- فهرست الهيات 1: 477- مجلس.: 2073- فهرست فيلمها: 291).

روش باطنى طوسى‌

خواجه طوسى چنانكه در ديباچه نخستين اخلاق محتشمى نوشته‌ام و شادروان استاد