تذكره علماى هند 37).

7- ترجمه لغات يا فرهنگ اخلاق ناصرى مورخ 1013 (شماره 2/ 274 دكتر اصغر مهدوى ياد شده در نشريه 2: 101). بدينگونه است: باب الف آرافكر ابتاد (؟) سختى و حادثه بزرگ، استقصاد دور شدن در مساله يا غير آن. ابداء آشكار كردن. ادا نمودن و شناسانيدن.

بر انگيختن ... يمين سوگند درست. يربوع به وزن يحموم. ياس نااميدى (7 ص)

پيروى از طوسى در نگارش اخلاق‌

پس از خواجه طوسى چندين دانشمند به راه او رفته‌اند:

1- قطب الدين مسعود شيرازى (634- 710) كه در درة التاج ساخته 674 اخلاق گذارده و در آن از فصول مدنى فارابى و اخلاق ابن سينا بهره برده است.

2- شمس الدين محمود شهرزورى كه در 680 الشجرة الالهية فى علوم الحقايق الربانية ساخته و رساله نخستين آن تقسيم علوم است و رساله سوم آن الاخلاق و التدابير و السياسات است. (ص 1- 9 و 10- 65 نسخه 1838 مجلس).

3- شمس الدين محمد بن محمود آملى (زنده در 716- 753) كه در نفايس الفنون گزيده‌اى از اخلاق ناصرى گذارده است.

4- قاضى عضد الدين عبد الرحمن ايجى درگذشته 756 كه لب اللباب دارد در چهار بخش كه به فارسى هم در آمده است (دانشگاه 3: 648 و ش 8/ 2114- مجله الهيات مشهد 21: 18) و بايد او از اخلاق ناصرى بهره برده باشد: طاش كبرى زاده و محمد مفيد بر آن شرح نوشته‌اند (نشريه 5: 471 و 472). نيز شرح عبد اللّه شمس الدين محمد گيلانى در چهار مقاله (نسخه وقف 991) و شرح شاگرد ايجى در كرمان (ذريعه 1: 371).

5- چلبى در كشف الظنون و تهرانى در ذريعه (4: 171) از تزكيه الارواح من موانع الافلاح كه گزيده است از اخلاق ناصرى در يك مقدمه و سه مقاله و يك خاتمه و بنام پادشاه سيد فخر الدين پسر سيد علاء الدين مرتضى پسر حسن حسينى، ياد كرده‌اند و تهرانى نسخه مورخ 764 آن را ديده است. بگفته چلبى مؤلف ناشناخته آن مى‌نويسد كه از سخنان حكماء برگرفتم و از آيات و اخبار گواه آوردم و ميان دفترهاى اخلاق گردآوردم آنهم از آنچه در اخلاق ناصرى استاد نصير الدين محمد بن طوسى آمده است.

6- جلال الدين محمد دوانى (828- 908) لوامع الاشراق فى مكارم الاخلاق ساخته است (منزوى 1672) او در ديباچه آن مى‌نويسد كه سلطان خليل «كتابى مشتمل بر نفايس حكم و غرائب كلم از سخنان ملوك نام‌دار و ائمه ابرار و حكماى كبار» هميشه با خود ميداشته است ولى چون آن دشوار بوده است من آن را به دستور او «ترميم و تتميم» كرده و تدوينى ديگر بپرداختم. درست مانند آنچه كه طوسى درباره طهارة الاعراق مشكويه رازى نوشته و نزديك به ديباچه اخلاق محتشمى. او باز در پايان در «مغرب در بعضى لواحق» مى‌نويسد: «حكيم محقق‌