وجوب مقدّمى

ر.ك: وجوب غيرى

وجوب مقدّمى غيرى

ر.ك: وجوب غيرى

وجوب مقيّد

ر.ك: وجوب مشروط

وجوب مولوى

طلب اكيد شارع براى جلب مصلحت ملزمه، و داراى عقاب و ثواب

وجوب مولوى، مقابل وجوب ارشادى، و به معناى طلب و بعث اكيد مولا براى دست يابى مكلف به مصلحت موجود در فعل مى باشد، مانند: «اقيموا الصلوة» كه حكم وجوب، براى دست يابى مكلف به مصلحت موجود در نماز است.

بر موافقت امر مولوى، ثواب و بر مخالفت آن، عقاب مترتب مى گردد.

نيز ر.ك: امر مولوى.

شيرازى، محمد، الوصول الى كفاية الاصول، ج 2، ص (27-26).

سبزوارى، عبدالاعلى، تهذيب الاصول، ج 1، ص 198.

وجوب نفسى

وجوب متعلق به شىء داراى مصلحت ذاتى

وجوب نفسى، مقابل وجوب غيرى بوده و به وجوبى گفته مى شود كه به خاطر وجود مصلحت در متعلق آن، به طور مستقل واجب شده است، نه به منظور رسيدن به مصلحت موجود در يك واجب ديگر، مانند: نمازهاى يوميه و روزه ماه مبارك رمضان.

به بيان ديگر، وجوب نفسى آن است كه مورد تكليف، خود به خود مطلوب و مورد نظر باشد.

محمدى، على، شرح اصول فقه، ج 1، ص 170.

طباطبايى حكيم، محمد تقى، الاصول العامة للفقه المقارن، ص 62.

صدر، محمد باقر، دروس فى علم الاصول، ج 2، ص 252.

صدر، محمد باقر، بحوث فى علم الاصول، ج 2، ص 221.

مظفر، محمد رضا، اصول الفقه، ج 1، ص 82.

مشكينى، على، اصطلاحات الاصول، ص 281.

ولايى، عيسى، فرهنگ تشريحى اصطلاحات اصول، ص 371.

فاضل لنكرانى، محمد، كفاية الاصول، ج 2، ص 281.

فاضل لنكرانى، محمد، سيرى كامل در اصول فقه، ج 5، ص 194.

همان، ج 4، ص (31-30).

همان، ج 7، ص (394-392).

عراقى، ضياء الدين، نهاية الافكار، ج 1، ص 324.

خمينى، روح الله، تهذيب الاصول، ج 1، ص 242.

وجوب واقعى

وجوب متعلق به شىء به لحاظ ذات آن و بدون لحاظ علم و جهل مكلّف

وجوب واقعى، وجوبى است كه بدون در نظر گرفتن علم و جهل مكلف براى او جعل مى شود.

در كتاب «بحوث فى علم الاصول» آمده است:

«الوجوب الواقعى الذى يشترك فيه الجاهل و العالم»[1]

نيز ر.ك: احكام واقعى.

[1]صدر، محمد باقر، بحوث فى علم الاصول، ج 2، ص 20

وجود محمولى

وجودِ حمل شده بر ماهيت، براى اثبات اصل وجود چيزى

وجود محمولى، مقابل عدم محمولى بوده و به معناى نسبت وجود به ماهيت به صورت مفاد كان تامه است، مثل: «زيد موجود»; به بيان ديگر، به اثبات اصل وجود چيزى به كمك حمل وجود بر آن، وجود محمولى گفته مى شود; در مقابل وجود صفتى كه يكى از صفت هاى چيزى را اثبات مى كند و اصل وجود آن مسلّم است.

در كتاب «محاضرات فى اصول الفقه» آمده است:

«ان الماهية سواء كانت من الماهيات المتأصلة كالجواهر و الاعراض او كانت من غيرها فبطبيعة الحال لا تخلو من أن تكون موجودة او معدومة و... فكما يقال ان الجسم الطبيعى اما موجود او معدوم فكذلك يقال: ان البياض اما موجود أو معدوم، و لا فرق بينهما من هذه الناحية، و يسمى هذا الوجود و العدم بالوجود و العدم المحمولين نظرا الى انهما محمولان على الماهية و بمفادى كان و ليس التامتين»[1]

نيز ر.ك: استصحاب وجود محمولى.

[1]خويى، ابوالقاسم، محاضرات فى اصول الفقه، ج 5، ص 211

زنجانى، ميرزاباقر، تحرير الاصول، ص 245.

وجود نعتى

ثبوت وصفى براى موضوعى بعد از فرض وجود موضوع

وجود نعتى، مقابل عدم نعتى بوده و به وصفى گفته مى شود كه براى موضوعى ثابت مى گردد، مثل: وجود وصف قرشى بودن براى زن يا وجود عدالت براى زيد; به بيان ديگر، در وجود نعتى، ابتدا محل و موضوع براى نعت فرض مى شود و سپس صفتى بر آن بار مى شود (نسبت وجود به چيزى به نحو كان ناقصه).

نيز ر.ك: استصحاب وجود نعتى.

خويى، ابوالقاسم، محاضرات فى اصول الفقه، ج 5، ص 211.

زنجانى، ميرزاباقر، تحرير الاصول، ص 245.