responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : فرهنگ نامه اصول فقه نویسنده : مرکز اطلاعات و منابع اسلامی    جلد : 1  صفحه : 563

شده است كه نسبت به هر فردى از افراد عام، حكمى مستقل و اطاعت و عصيان جداگانه اى مطرح است; براى مثال، اگر مولا بگويد: «اكرم كل فقيه» معنايش اين است كه اگر زيدِ فقيه اكرام شود يك اطاعت محقق شده است و اگر تعداد فقيهان بر فرض بيست نفر باشد و همه به جز يك نفر از آنها اكرام شوند، نوزده امتثال تحقق يافته و يك معصيت رخ داده است.

نكته اول:

فرق عموم استغراقى و عام استغراقى اين است كه عموم، بيشتر در مورد معنا و عام در مورد لفظ به كار مى رود.

نكته دوم:

عام استغراقى، مقابل عام بدلى و عام مجموعى مى باشد كه در هر سه آنها عموميت به حسب افراد است اما چگونگى شمول آنها بر افراد و نيز تعلق حكم به آنها در هر يك با ديگرى تفاوت دارد.

نائينى، محمد حسين، اجود التقريرات، ج 1، ص 443.

مكارم شيرازى، ناصر، انوار الاصول، ج 2، ص 87.

خمينى، روح الله، مناهج الوصول الى علم الاصول، ج 2، ص 211.

سبزوارى، عبدالاعلى، تهذيب الاصول، ج 1، ص 149.

محمدى، على، شرح اصول فقه، ج 1، ص 211و302.

مشكينى، على، اصطلاحات الاصول، ص 173.

مشكينى، على، تحرير المعالم، ص 101.

فيض، عليرضا، مبادى فقه و اصول، ص 218.

ولايى، عيسى، فرهنگ تشريحى اصطلاحات اصول، ص 241.

آخوند خراسانى، محمد كاظم بن حسين، كفاية الاصول، ص 253.

مظفر، محمد رضا، اصول الفقه، ج 1، ص 139.

فاضل لنكرانى، محمد، كفاية الاصول، ج 3، ص 355.

فاضل لنكرانى، محمد، سيرى كامل در اصول فقه، ج 7، ص (607-606).

صدر، محمد باقر، دروس فى علم الاصول، ج 2، ص 104.

عام افرادى

لفظ مفيد شمول حكم به حسب افراد موضوع

عام افرادى، مقابل عام احوالى بوده و به عامى گفته مى شود كه شمول و سريان آن به حسب افرادش لحاظ مى شود، مانند: «اكرم كل فقيه» كه حكم اكرام بر روى تك تك افراد فقيه رفته است; در مقابل مواردى كه شمول آنها نسبت به افراد، لحاظ نمى شود.

فاضل لنكرانى، محمد، كفاية الاصول، ج 3، ص 355.

فاضل لنكرانى، محمد، سيرى كامل در اصول فقه، ج 7، ص 584.

مشكينى، على، تحرير المعالم، ص (101-100).

مشكينى، على، اصطلاحات الاصول، ص 174.

مكارم شيرازى، ناصر، انوار الاصول، ج 2، ص 87.

محمدى، ابوالحسن، مبانى استنباط حقوق اسلامى يا اصول فقه، ص 84.

رشاد، محمد، اصول فقه، ص 143.

شهابى، محمود، تقريرات اصول، جزء 2، ص 85.

صدر، محمد باقر، دروس فى علم الاصول، ج 2، ص 104.

عام بدلى

لفظ مفيد شمول حكم نسبت به افراد موضوع به صورت بدليت

عام بدلى، عامى است كه شمول آن بر افراد و مصاديقش به صورت بدليت مى باشد; يعنى متعلق حكم عام، فردى نامعين از افراد عام است نه همه افراد; به بيان ديگر، حكم روى فرد نامعينى از افراد عام رفته است.

در اين نوع عام، هر يك از افراد عام كه تحقق پيدا كند، اطاعت امر مولا حاصل مى شود و انجام فرد ديگرى لازم نيست; براى مثال، وقتى گفته شود: «اكرم ايّ رجل شئت»، معنايش اين است كه با اكرام يك مرد، امر مولا اطاعت مى شود، خواه آن مرد زيد باشد يا عمرو يا غير آنها.

نكته:

تفاوت عموم و عام بدلى در اين است كه عام بدلى بيشتر ناظر به لفظ، و عموم بدلى ناظر به معنا است، هر چند به جاى يك ديگر نيز به كار مى رود.

آخوند خراسانى، محمد كاظم بن حسين، كفاية الاصول، ص 253.

شهابى، محمود، تقريرات اصول، جزء 1، ص 85.

فيض، عليرضا، مبادى فقه و اصول، ص (219-218).

نائينى، محمد حسين، اجود التقريرات، ج 1، ص 443.

مكارم شيرازى، ناصر، انوار الاصول، ج 2، ص 87.

محمدى، على، شرح اصول فقه، ج 1، ص 303.

مشكينى، على، اصطلاحات الاصول، ص 173.

مشكينى، على، تحرير المعالم، ص 100.

خمينى، روح الله، مناهج الوصول الى علم الاصول، ج 2، ص 236.

خمينى، روح الله، تهذيب الاصول، ج 1، ص 461.

محمدى، ابوالحسن، مبانى استنباط حقوق اسلامى يا اصول فقه، ص 85.

عراقى، ضياء الدين، نهاية الافكار، ج 2،1، ص 505.

مكارم شيرازى، ناصر، انوار الاصول، ج 2، ص 87.

فاضل لنكرانى، محمد، كفاية الاصول، ج 3، ص 356.

فاضل لنكرانى، محمد، سيرى كامل در اصول فقه، ج 7، ص (608-607).

صدر، محمد باقر، دروس فى علم الاصول، ج 2، ص 104.

عام شمولى

ر.ك: عام استغراقى

عام قرآن

ر.ك: عام كتابى

عام كتابى

آيه قرآنىِ دلالت كننده بر عموم

عام كتابى، به معناى آيه اى از قرآن كريم است كه در آن از ادوات عموم استفاده شده و داراى عموم مفهومى است، مانند

نام کتاب : فرهنگ نامه اصول فقه نویسنده : مرکز اطلاعات و منابع اسلامی    جلد : 1  صفحه : 563
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست