1. ظهور تصورى: به معناى انسباق يك معنا به ذهن مخاطب، كه از وضع نشأت گرفته و اراده متكلم در انعقاد آن دخالت ندارد;

2. ظهور تصديقى اولى: به معناى ظهور حال متكلم بر خطور دادن و احضار معنا به وسيله لفظ در ذهن مخاطب;

3 ظهور تصديقى ثانوى: به معناى تعلق اراده جدى متكلم به معنايى كه به ذهن مخاطب، خطور كرده است.

بنابراين، ظهور تصديقى بر دو قسم است: قسم اول بر مراد استعمالى متكلم و قسم دوم بر مراد جدّى وى دلالت مى كند.

مرحوم «مظفر» تقسيم ظهور تصديقى را به اولى و ثانوى نمى پذيرد[1]

[1]مظفر، محمد رضا، اصول الفقه، ج 2، ص 135

ايروانى، باقر، الحلقة الثالثة فى اسلوبها الثانى، ج 2، ص 153.

صدر، محمد باقر، دروس فى علم الاصول، ج 2، ص 183.

همان، ج 1، ص 302.

صدر، محمد باقر، بحوث فى علم الاصول، ج 7، ص 174.

نائينى، محمد حسين، اجود التقريرات، ج 1، ص 529.

محمدى، على، شرح اصول فقه، ج 3، ص 281.

حيدر، محمد صنقور على، المعجم الاصولى، ص 724.

ظهور تصورى

معناى متبادر از يك لفظ به محض شنيدن آن

ظهور تصورى، به معناى انسباق ذهن مخاطب از شنيدن يك لفظ به معناى خاص است كه تنها علم به وضع در انعقاد آن دخالت دارد و اراده متكلم در آن نقشى ندارد و لفظ به هر صورتى كه ايجاد شود حتى اگر از برخورد دو سنگ باشد بر معنا دلالت مى كند. اين ظهور از وضع مفردات كلام در معناى مخصوص به وجود مى آيد و بر چيزى جز شنيدن لفظ متكى نيست، مانند دلالت كلمه «اكرم» و «العلما» در جمله «اكرم العلما» بر معنايى كه غير معناى تمام جمله است; يعنى تك تك كلمات بر معناى موضوع له دلالت مى كند.

مظفر، محمد رضا، اصول الفقه، ج 2، ص 134.

صدر، محمد باقر، دروس فى علم الاصول، ج 1، ص 302.

همان، ج 2، ص 183.

صدر، محمد باقر، بحوث فى علم الاصول، ج 7، ص 173.

ايروانى، باقر، الحلقة الثالثة فى اسلوبها الثانى، ج 2، ص 153.

محمدى، على، شرح اصول فقه، ج 3، ص 280.

حيدر، محمد صنقور على، المعجم الاصولى، ص 724.

ظهور تضمنى

ظهور كلام در جزء معناى لفظ

ظهور كلام در جزء معنا به تبع ظهور آن درتمام معنا را ظهور تضمنى مى گويند; براى مثال، اگر كسى به فروش خانه خود اقرار كند ظهور كلام او در بيع همه خانه، ظهور استقلالى است، ولى ظهور كلام وى در بيع حياط و اتاق هاى خانه، ظهور تضمنى نام دارد.

هم چنين اگر مولا بگويد: «اكرم كل من فى الدار من العلما» و در خانه، صد عالم حضور داشته باشند، در اين جا دو ظهور وجود دارد:

1. ظهور مطابقى كه همان وجوب اكرام همه علما است;

[2]ظهور تضمنى كه وجوب اكرام يكايك آنان است

نكته:

در اين كه ظهور تضمنى از نظر ثبوت، از ظهور استقلالى تبعيت مى كند، بحثى نيست، اما در اين كه ازنظر سقوط نيز اين تبعيت وجود دارد يا نه اختلاف است.

صدر، محمد باقر، دروس فى علم الاصول، ج 2، ص 198.

ايروانى، باقر، الحلقة الثالثة فى اسلوبها الثانى، ج 2، ص 188.

حيدر، محمد صنقور على، المعجم الاصولى، ص 723.

ظهور تعليقى

ظهور متوقف بر عدم ذكر قيد

ظهور تعليقى، مقابل ظهور تنجيزى بوده و عبارت است از ظهورى كه انعقاد آن، معلّق بر عدم بيان تقييد مى باشد; به اين معنا كه نياوردن قيد در كلام، سبب انعقاد ظهور مى گردد، مانند: ظهور كلام در اطلاق، كه معلق بر عدم بيان تقييد است; بنابراين، ظهور مطلق، ظهور تعليقى است و بستگى به اتمام مقدمات حكمت دارد.

مكارم شيرازى، ناصر، انوار الاصول، ج 3، ص 510.

عراقى، ضياء الدين، نهاية الافكار، ج 3، جزء 2، ص 147.

جزايرى، محمدجعفر، منتهى الدراية فى توضيح الكفاية، ج 8، ص 257.

خويى، ابوالقاسم، مصباح الاصول، ج 3، ص 377.

ظهور تنجيزى

ظهور فعليت يافته و غير متوقف بر شىء ديگر

ظهور تنجيزى، مقابل ظهور تعليقى بوده و عبارت است از ظهورى كه فعليت داشته و شكل گيرى آن بر هيچ چيز ديگرى متوقف نيست، مانند ظهور عام در عموم، زيرا عموم عام از وضع، سرچشمه مى گيرد و بلافاصله بعد از ورود عام، براى آن منعقد مى گردد; به خلاف ظهور مطلق كه به عدم بيان (قيد) بستگى دارد و تا زمانى كه از نظر عرف امكان تقييد وجود داشته باشد، براى مطلق، ظهورى شكل نمى گيرد.

مكارم شيرازى، ناصر، انوار الاصول، ج 3، ص 511.

جزايرى، محمدجعفر، منتهى الدراية فى توضيح الكفاية، ج 8، ص 257.

عراقى، ضياء الدين، نهاية الافكار، ج 4، جزء 2، ص 147.