responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : فرهنگ نامه اصول فقه نویسنده : مرکز اطلاعات و منابع اسلامی    جلد : 1  صفحه : 554

ظن مانع

دليل ظنى معتبر، دلالت كننده بر عدم اعتبار يك ظنّ خاص

ظن مانع، مقابل ظن ممنوع، و به معناى دليل ظنى معتبرى است كه بر عدم اعتبار ظن خاصى اقامه گرديده است، مثل آن كه شهرتى، بر عدم اعتبار ظن حاصل از استحسان اقامه شود، و از آن جا كه شهرت از ادله ظن آور است به همين دليل به ظن حاصل از آن «ظن مانع» مى گويند، زيرا مانع از حجيت ظن حاصل از استحسان (ظن ممنوع) گرديده است.

در اين كه اقتضاى مقدمات انسداد، رجحان ظن مانع است و يا ظن ممنوع، يا تساقط هر دو، و يا تمسك به هر يك كه قوى تر است، اختلاف وجود دارد.

انصارى، مرتضى بن محمد امين، فرائد الاصول، ج 1، ص 261.

مكارم شيرازى، ناصر، انوار الاصول، ج 2، ص (486-484).

ذهنى تهرانى، محمد جواد، تحرير الفصول، ج 3، ص 453.

جزايرى، محمدجعفر، منتهى الدراية فى توضيح الكفاية، ج 5، ص 75.

فاضل لنكرانى، محمد، كفاية الاصول، ج 4، ص 423.

ظن متاخم به علم

ر.ك: قطع عرفى

ظن متعارف

ظنّ به موضوع يا حكم شرعى از راه هاى معمول

ظن متعارف، به معناى ظن به حكم شرعى و يا موضوعى است كه حكم شرعى دارد و از راه ها و اسباب متعارف و مورد قبول شرع براى مكلف حاصل مى شود.

نوع مردم و عقلاى عالم معمولا از راه هاى متعارف به امرى ظن پيدا مى كنند، مانند: ظن حاصل از خبر واحد يا ظواهر كتاب يا اجماع منقول.

محمدى، على، شرح رسائل، ج 1، ص 83.

نائينى، محمد حسين، اجود التقريرات، ج 2، ص 41.

ظن مخصوص

ر.ك: ظن خاص

ظن مطلق

ظنّ ثابت به دليل انسداد، بدون وجود دليل خاص بر حجّيت آن

ظن مطلق، مقابل ظن خاص بوده و عبارت است از ظنى كه دليل خاص (از عقل يا نقل) بر حجيت آن اقامه نشده است; به بيان ديگر، به هر ظنى كه اعتبار آن از راه دليل انسداد ثابت شود «ظن مطلق» مى گويند.

نكته:

ظن مطلق در موارد عدم دست رسى به معصوم(عليه السلام) و انسداد باب علم و علمى، در صورتى حجت است كه از ظنون باطل نباشد; يعنى مانند ظن حاصل از قياس نباشد كه از تمسك به آن نهى شده است.

نيز ر.ك: مقدمات انسداد.

مشكينى، على، اصطلاحات الاصول، ص (162-161).

طباطبايى قمى، تقى، آراؤنا فى اصول الفقه، ج 2، ص 57.

خويى، ابوالقاسم، مصباح الاصول، ج 2، ص (218-215).

سجادى، جعفر، فرهنگ معارف اسلامى، ج 2، ص 1213.

فاضل لنكرانى، محمد، كفاية الاصول، ج 4، ص 204.

جزايرى، محمدجعفر، منتهى الدراية فى توضيح الكفاية، ج 5، ص 5.

محمدى، على، شرح اصول فقه، ج 3، ص 47.

حيدرى، على نقى، اصول الاستنباط، ص 203.

ظن معتبر

ر.ك: اماره معتبر

ظن ممنوع

ظنّ محكوم به عدم اعتبار، به استناد دليل ظنّى معتبر

ظن ممنوع، مقابل ظن مانع بوده و عبارت است از ظنى است كه بر عدم اعتبار آن دليل ظنى معتبرى اقامه شده است، مثل آن كه بر عدم اعتبار ظن حاصل از استحسان (ظن ممنوع)، دليل ظنى ديگرى ظن مانع هم چون شهرت يا اجماع منقول اقامه شده باشد.

در اين كه اقتضاى مقدمات انسداد، رجحان ظن مانع است يا ظن ممنوع، يا تساقط هر دو، و يا تمسك به هر يك كه قوى تر است، اختلاف وجود دارد.

نيز ر.ك: ظن مانع.

انصارى، مرتضى بن محمد امين، فرائد الاصول، ج 1، ص 261.

جزايرى، محمدجعفر، منتهى الدراية فى توضيح الكفاية، ج 5، ص 75.

مكارم شيرازى، ناصر، انوار الاصول، ج 2، ص 484.

ذهنى تهرانى، محمد جواد، تحرير الفصول، ج 4، ص 453.

فاضل لنكرانى، محمد، كفاية الاصول، ج 4، ص 423.

ظن موضوعى

ظنّ مأخوذ در موضوع حكم شرعى

ظن موضوعى، مقابل ظن طريقى بوده و عبارت است از ظنى كه در موضوع حكم شرعى چه به صورت تمام موضوع و چه به صورت جزء موضوع اخذ شده است; به بيان ديگر، ظن موضوعى در ثبوت حكم بر موضوع دخالت دارد يا خود موضوع است يا جزء آن به گونه اى كه اگر نباشد، حكم شرعى بر موضوع مترتب نمى شود، مثل: «اذا ظننت بوجوب الجمعة يجب عليك التصدق».

نكته:

ظن به حكم را در موضوع خود آن حكم نمى توان اخذ

نام کتاب : فرهنگ نامه اصول فقه نویسنده : مرکز اطلاعات و منابع اسلامی    جلد : 1  صفحه : 554
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست