زبان عربى است، و به همان صورت اصلى سال ها بلكه قرن هاست كه در فرهنگ جهان اسلام و ايران رواج دارد. تلاش تدوين كنندگان بر اين بوده است كه در انتخاب اصطلاحات حتى الامكان رعايت قواعد فارسى را بنمايند، ولى از آنجا كه زبان عربى، زبان رايج، علمى و اصطلاحى اسلام است و گزارش دادن از آن نيز مبتنى است بر محافظت بر مصطلحات همان زبان، مشاهده مى نمائيد كه آنچه نمود بيشتر و جلوه فراترى دارد، عربى بودن واژگان است كه در فارسى هم متداول و رايج مى باشند.

دامنه مباحث

فرهنگ نامه اصول فقه، صرفاً مجموعه اى از تعاريف واژگانى و اصطلاحى نيست، بلكه شامل اشاره هاى تاريخى، فقهى و بيان ديدگاه هايى از صاحب نظران و ارجاعات لازم و... نيز مى باشد. از آن جا كه اين فرهنگ نامه، تخصّصى است، به هيچ وجه اصطلاحات عام و متداول خارج از محدوده علم اصول فقه گرد آورى نشده است و مواردى كه به برخى حوزه هاى وابسته پرداخته است، به لحاظ تخصّصى بودن و تبعيّت از منابع و مآخذى است كه در حوزه اصول فقه اين نوع واژگان را وارد كرده و از آن ها بحث هاى پر دامنه اى را ارائه نموده اند. و خوف آن مى رفت كه اگر آن واژگان از محدوده كار خارج شود، گزارش دهى كامل و درستى از زواياى مباحث اصول فقه و وابسته هاى به آن، صورت نگيرد. از اين رو ناگزير بعضى مباحث تاريخى، تفسيرى و نقل اقوال.... نيز وارد شده است زيرا موضوعات متنازع فيه، تعاريف متخالف و مسائل حل ناشده اى وجود دارد كه مسئوليت اصطلاح نامه ها و فرهنگ نامه ها گزارش از وضع آن ها نيز هست، هر چند در كنار آن، داده هاى قطعى و ثابتى نيز به دست مى دهد و مجموعه اى در هم پيوسته و در عين حال منسجم و هماهنگ را سامان مى بخشد.

زمينه شكل گيرى

يكى از كارهاى مهم و بر زمين مانده در حوزه معارف اسلامى كه توسط مركز مطالعات و تحقيقات اسلامى[1] (وابسته به دفتر تبليغات اسلامى حوزه علميه قم) از سال 1371 پيگيرى و آغاز شد تزاروس (Thesaurus) اصطلاح نامه علوم اسلامى است كه تا كنون واحد اصطلاح نامه علوم اسلامى[2] در شاخه هاى مربوط به علوم اسلامى اقدام كرده و اصطلاح نامه هاى تخصصى در نه حوزه از علوم اسلامى را در اختيار دين پژوهان قرار داده و مى دهد. يكى از بخش هاى اين اثر اصطلاح نامه اصول فقه است كه در سال 1378 ويرايش نخست آن عرضه شده است.

مستند سازى اصطلاحات در اصطلاح نامه ها بخش قابل ملاحظه اى است كه در بردارنده اطلاعات كوتاه، شامل:

تعريف، تاريخچه، وجه تسميه و... مى گردد. كه در فرايند تدوين اصطلاح نامه ها جمع آورى شده و پشتوانه اصطلاحات در نرم افزار و بايگانىِ اسنادِ اين اثر به شما مى آيد. فرهنگ نامه اصول فقه بازنگارى و بازآرايى همان مستندات در اصطلاح نامه

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

[1]اين مركز تغيير نام داده و با ارتقاى كيفيت علمى از سال 1384 به عنوان «پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامى» شناخته مى شود

[2]واحد اصطلاح نامه علوم اسلامى با تحولات سازمانى دفتر تبليغات اسلامى حوزه علميه قم به انضمام بخش اطلاع رسانى تغيير نام داده و از سال 1384 به عنوان «مركز اطلاعات و مدارك اسلامى» نام گرفته است