وجود وصف
ملازم حكم، و
فاقد تناسب
ذاتى يا تبعى
با حكم
طرد، از
مسالك علت
بوده و به
معناى وصفى از
اوصاف اصل غير
از وصف مناسب
يا وصف شبهى
است كه در غير
محل نزاع
همواره همراه
حكم مى آيد; به
بيان ديگر،
طرد عبارت است
از وجود حكم
با وجود وصفى
كه مناسبت
ذاتى و يا
تبعى ميان آن
وصف و حكم
وجود نداشته و
فقط ملازمه
وجودى ميان
آنها باشد، و چنين
وصفى، وصف
طردى ناميده
مى شود، هم
چون ملازمه
وجودى ميان
حكم حرمت خمر
مسكر و انتشار
بوى تند همراه
آن. و يا براى
مثال، در
تعليل ازاله
نجاست به آب
مطلق گفته
شده: «چون آب
مايعى است كه
بر جنس آن پُل
ساخته مى شود،
پس مطهر است» و
از آن جا كه
روغن و سركه
چنين وصفى
ندارند پس
مطهر نيستند;
وصف طردى در
اين مثال،
«قابليت پل
زدن بر جنس آن»
مى باشد كه در
آب وجود دارد،
ولى در سركه و
خمر وجود
ندارد.
اصوليون
اهل سنت
درباره اين كه
طرد، از عليت
كشف مى نمايد
يا نه، اختلاف
دارند; بسيارى
از آنها
همانند «آمدى»
و «ابن حاجب» بر
اين عقيده اند
كه از عليت،
كشف نمى كند و
برخى ديگر،
عكس آن را
اعتقاد دارند.
نيز ر.ك:
قياس طرد (خاص).
زهيرالمالكى،
محمد
ابوالنور،
اصول الفقه، ج
4، ص 113.
فخر رازى،
محمد بن عمر،
المحصول فى
علم اصول الفقه،
ج 5، ص 221.
زحيلى،
وهبه، اصول
الفقه
الاسلامى، ج
1، ص 661.
طرد و عكس
ر.ك: دوران
طرق
استنباط علت
حكم
ر.ك: مسالك
علت
طرق امضايى
ر.ك: اماره
امضايى
طرق
بازشناسى
حقيقت از مجاز
ر.ك: علايم
حقيقت و مجاز
طرق تأسيسى
ر.ك: اماره
تأسيسى
طرق تعيين
حقيقت و مجاز
ر.ك: علايم
حقيقت و مجاز
طرق خاص
امضايى
ر.ك: اماره
امضايى
طرق سمعى
ر.ك: اَماره
شرعى
طرق شرعى
ر.ك: اَماره
شرعى
طرق ظنى
ر.ك: امارات
طرق عقلايى
ر.ك: اماره
عقلايى
طرق علمى
ر.ك: اماره
معتبر
طرق غير
علمى
ر.ك: امارات
طرق
كاشفيت اجماع
راه هاى كشف
اجماع از قول
و نظر
معصوم(عليه السلام)
اصوليون
امامى
معتقدند
اجماع بماهو
اجماع ارزش و
اعتبار ذاتى
ندارد، بلكه
اجماعى ارزش دارد
كه از نظر
معصوم(عليه
السلام) پرده
بر مى دارد; از
اين رو، راه
هايى را براى
كشف اجماع از قول
و نظر
معصوم(عليه
السلام) مطرح
نموده و آنها
را «طرق
كاشفيت اجماع»
ناميده اند.
مهم ترين
اين راه ها از
نظر علماى
شيعه عبارت است
از:
[1]طريق
حس (كه به آن
تضمنى و يا
دخولى نيز مى
گويند); 2. طريق
حدس; 3. طريق لطف;
4. طريق تقرير; 5.
طريق وثوق و
اطمينان
مظفر، محمد
رضا، اصول
الفقه، ج 2، ص (103-101).
آخوند
خراسانى،
محمد كاظم بن
حسين، كفاية
الاصول، ص 331.
انصارى،
مرتضى بن محمد
امين، فرائد
الاصول، ج 1، ص 83.
غراوى،
محمد عبد
الحسن محسن،
مصادر
الاستنباط
بين
الاصوليين و
الاخباريين،
ص 172.
طرق مخترعه
ر.ك: اماره
تأسيسى
طرق معرفت
حقايق الفاظ
ر.ك: علايم
حقيقت
طريق تضمنى
ر.ك: طريق حس
طريق
تقرير
كشف رأى
معصوم(عليه
السلام) از
طريق تحقق
اجماع در محضر
وى و سكوت او
طريق
تقرير، از
«طرق كاشفيت
اجماع» بوده و
به اين معنا
است كه در
محضر منظر و
مسمع
معصوم(عليه
السلام)
اجماعى محقق
شود و