responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : فرهنگ نامه اصول فقه نویسنده : مرکز اطلاعات و منابع اسلامی    جلد : 1  صفحه : 491

سنت (فعل)

ر.ك: مستحب

سنت آحاد

ر.ك: خبر واحد

سنت اهل بيت(عليهم السلام)

گفتار، كردار و تقرير امامان معصوم(عليهم السلام)

سنت اهل بيت(عليهم السلام)، مقابل سنت نبوى بوده و به گفتار و كردار و تقرير امامان معصوم(عليهم السلام) كه اولين آنها حضرت على بن ابيطالب(عليه السلام) و آخرين آنها امام زمان (عج) مى باشد و حضرت فاطمه زهرا(عليها السلام) گفته مى شود.

نزد اهل تسنن تنها سنت نبوى لازم الاتباع و حجت است، اما نزد عالمان امامى، سنت اهل بيت آن حضرت نيز حكم سنت نبوى را دارد.

نكته:

اعتقاد علماى شيعه آن است كه بيان احكام از جانب معصومان(عليهم السلام) از نوع روايت و حكايت سنت و هم چنين از باب اجتهاد ظنى و استنباط از مصادر تشريع نيست، بلكه خود اهل بيت مصدر براى تشريع هستند; يعنى از طريق دريافت و تعليم از رسول خدا(صلى الله عليه وآله)يا امام قبلى و يا از طريق الهام، بيان كننده احكام واقعى الهى هستند، پس قول آنها خود سنت است نه حكايت از سنت، و اين كه گاهى معصومان(عليهم السلام) از نبى مكرم اسلام(صلى الله عليه وآله) روايت نقل مى كنند، يا از باب نقل نص است و يا انگيزه هاى ديگر سبب نقل سنت نبوى از طرف آنها شده است.

مظفر، محمد رضا، اصول الفقه، ج 2، ص 63.

محمدى، على، شرح اصول فقه، ج 3، ص (117-115).

طباطبايى حكيم، محمد تقى، الاصول العامة للفقه المقارن، ص 147.

سنت پيامبر(صلى الله عليه وآله)

ر.ك: سنت نبوى

سنت تقريرى

سكوت و عدم ردع عالمانه معصوم(عليه السلام) نسبت به فعل يا گفتار افراد

سنت تقريرى آن است كه كسى در منظر و مسمع معصوم(عليه السلام)كارى انجام دهد و يا سخنى درباره يك حكم شرعى به زبان آورد و يا اعتقاد خاصى را بيان كند و معصوم(عليه السلام) با علم و توجه، سكوت نموده و جلوى اين عمل يا گفتار يا پندار را نگيرد; اين سكوت به معناى صحه گذاشتن و امضاى آن فعل يا قول يا عقيده است و سنت تقريرى ناميده مى شود.

نكته:

تقرير معصوم(عليه السلام) در جايى كه احتمال حرمت فعلى داده مى شود، در جواز آن ظهور دارد و در جايى كه كسى نزد معصوم(عليه السلام) معامله يا عبادتى انجام مى دهد و او آن را تقرير مى كند، بر مشروعيت عبادت و صحت معامله دلالت مى نمايد.

محمدى، على، شرح اصول فقه، ج 3، ص 130.

مظفر، محمد رضا، اصول الفقه، ج 2، ص (68-67).

طباطبايى حكيم، محمد تقى، الاصول العامة للفقه المقارن، ص 212.

سنت حاكى

ر.ك: خبر

سنت زوائد

ر.ك: مستحب

سنت صحابه

قول، فعل و تقرير صحابه پيامبر(صلى الله عليه وآله)

سنت صحابه به معناى قول (گفتار)، فعل (كردار) و تقرير هر يك از صحابه پيامبر(صلى الله عليه وآله) است.

دانشمندان اصولى چه امامى و چه اهل سنت بر اين ديدگاه اتفاق دارند كه سنت، همان گفتار، كردار و تقرير رسول خدا(صلى الله عليه وآله) است.

آن چه ميان ايشان مورد اختلاف است، اطلاق سنت بر قول، فعل و تقرير صحابه پيامبر(صلى الله عليه وآله) و امامان معصوم(عليهم السلام)است.

برخى از دانشمندان اهل سنت همچون «شاطبى» در «الموافقات» معتقدند قول، فعل و تقرير صحابه نيز سنت به شمار مى آيد و همانند سنت رسول خدا(صلى الله عليه وآله) حجيت و اعتبار دارد، در حالى كه شامل روش امامان(عليهم السلام) نمى شود. علماى اماميه بر اين عقيده اند كه قول، فعل و تقرير امامان معصوم(عليهم السلام)نيز سنت است، ولى قول، فعل و تقرير صحابه غير معصوم سنت نيست.

نكته:

در بحث سنت صحابه، به صحابى به عنوان فردى كه مصاحبت رسول خدا(صلى الله عليه وآله) را درك كرده است نظر مى شود، چه در زمره راويان و مجتهدان باشد و چه نباشد، اما در بحث مذهب صحابى، به صحابى از اين نظر كه راوى و يا مجتهد است نظر مى شود و عمل او مورد بحث قرار مى گيرد[1]

نيز ر.ك: مذهب صحابه.


[1]طباطبايى حكيم، محمد تقى، الاصول العامة للفقه المقارن، ص 143

جناتى، محمد ابراهيم، منابع اجتهاد (از ديدگاه مذاهب اسلامى)، ص 75.

موسوى بجنوردى، محمد، مقالات اصولى، ص 25.

بحرالعلوم، محمد، الاجتهاد اصوله و احكامه، ص 70.

سنت ظاهرى

ر.ك: خبر

سنت ظنى

احاديث ظنّى - از جهت سند يا دلالت - حكايت كننده از سنّت معصوم(عليه السلام)

سنت ظنى، مقابل سنت قطعى و به معناى خبرها و احاديثى

نام کتاب : فرهنگ نامه اصول فقه نویسنده : مرکز اطلاعات و منابع اسلامی    جلد : 1  صفحه : 491
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست