responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : فرهنگ نامه اصول فقه نویسنده : مرکز اطلاعات و منابع اسلامی    جلد : 1  صفحه : 417

حرام تنجيزى

حرام قابل تحقق در زمان فعليت حرمت

حرام تنجيزى، كه مقابل حرام تعليقى مى باشد، حرامى است كه حرمت آن فعليت داشته و انجام آن نيز بر امر غيرمقدورى متوقف نبوده و فعليت دارد; يعنى حالت انتظارى در آن وجود ندارد، مثل: حرمت زنا و قمار كه هم حكم حرمت و هم انجام آن، هر دو، فعليت دارد.

اصفهانى، محمد حسين، الفصول الغروية فى الاصول الفقهية، ص 82.

حرام ذاتى

ر.ك: حرام نفسى

حرام عينى

شىء حرام براى هر يك از مكلّفان به صورت مستقل

حرام عينى، كه مقابل حرام كفايى مى باشد، حرامى است كه مولا ترك آن را از تك تك مكلفان خواسته است، به گونه اى كه با ترك كردن عده اى، تكليف از ديگران برداشته نمى شود، مثل: «شرب خمر» و «اكل ميته».

فاضل تونى، عبد الله بن محمد، الوافية فى اصول الفقه، ص 97.

حرام غير ارتباطى

حرام داراى مصاديق مستقل

حرام غير ارتباطى، مقابل حرام ارتباطى بوده و به حرامى گفته مى شود كه هر مورد آن، عصيان مستقل دارد; يعنى هر عمل منهى عنه به طور مستقل حرام مى باشد، بى آن كه ارتباطى با منهى عنه ديگر داشته باشد، مثل دروغ گفتن در موارد متعدد كه هر يك از اين موارد، مصداق حرام مستقل بوده و در عصيان، هيچ گونه ارتباطى با هم ندارند; بنابراين، اگر مكلف بعضى را مرتكب شود و بعضى را ترك كند، نسبت به آن مواردى كه دروغ گفته، عصيان نموده است و نسبت به مواردى كه دروغ نگفته، عصيان منتفى است، زيرا اين گونه محرمات به تعداد افرادشان منحل مى شود; براى مثال، اگر دروغ صد فرد داشته باشد و شخصى پنجاه بار دروغ بگويد، پنجاه بار مرتكب حرام شده است.

نكته:

در حرام غير ارتباطى، رابطه عنوان و افراد، رابطه كلى و فرد است، ولى در حرام ارتباطى رابطه عنوان و فرد رابطه كل و جزء است.

فاضل لنكرانى، محمد، كفاية الاصول، ج 5، ص 15.

حرام غيرى

فعل حرام به واسطه مفسده موجود در فعل مرتبط با آن

حرام غيرى، مقابل حرام نفسى بوده، و به فعلى گفته مى شود كه خودش مورد غضب مولا نبوده و مفسده ملزمه مفسده اى كه ترك آن واجب بوده و شارع اذن در فعل آن نداده ندارد، اما از آن جا كه مقدمه حرام ديگرى است كه داراى مفسده ملزمه است اين فعل نيز كه مقدمه آن قرار گرفته، مفسده غيرى پيدا كرده و حرام غيرى مى گردد; به بيان ديگر، حرام غيرى، ذاتاً حرام نيست، بلكه به واسطه مفسده موجود در غير، حرام گرديده است; مثل مقدمات فعل حرام، و حرمت نماز در مكان يا لباس غصبى.

در اين كه حرام غيرى حرمت عقلى دارد، اختلافى نيست، اما در حرمت شرعى آن و اين كه آيا شارع مستقل از حكم عقل، به حرمت آن حكم كرده است يا نه، اختلاف وجود دارد.

خمينى، روح الله، مناهج الوصول الى علم الاصول، ج 1، ص 418.

عراقى، ضياء الدين، نهاية الافكار، ج 1، ص 357.

فاضل لنكرانى، محمد، سيرى كامل در اصول فقه، ج 6، ص (495-494).

حرام كفايى

فعل حرام براى هر يك از مكلّفان به شرط ارتكاب ساير مكلّفان

حرام كفايى، مقابل حرام عينى مى باشد و عبارت است از فعلى كه ترك آن بر تمامى مكلفان واجب است، اما هرگاه عده اى از مكلفان آن را ترك كنند، وجوب ترك از ديگران برداشته مى شود; به بيان ديگر، فعلى است كه انجام آن براى همه مكلفان حرام است، اما اگر بعضى از انجام آن خوددارى كردند، لازم نيست ديگران آن را ترك كنند.

براى مثال، فروش سلاح به دشمنان اسلام در زمان جنگ با آنها، حرام است، حال اگر فرض شود سلاحى وجود دارد كه مركب از ده جزء مى باشد و هر جزء آن در نزد يك مسلمان است و با نبودن حتى يك جزء، آن سلاح كارآمدى خود را از دست مى دهد، حرمت بيع آن در ابتدا متوجه همه اين اشخاص مى شود، اما در صورتى كه يك يا دو نفر حاضر به فروش نباشند، حرمت بيع از بقيه افراد برداشته مى شود.

مكارم شيرازى، ناصر، انوار الاصول، ج 1، ص 545.

فاضل لنكرانى، محمد، كفاية الاصول، ج 3، ص 26.

فاضل لنكرانى، محمد، سيرى كامل در اصول فقه، ج 6، ص 495.

حرام لذاته

ر.ك: حرام نفسى

حرام لغيره

ر.ك: حرام غيرى

حرام مشروط

فعل داراى حرمتِ مشروط به چيز ديگر

حرام مشروط، مقابل حرام مطلق مى باشد، و عبارت است از فعل حرامى كه حرمتش متوقف و مشروط بر وجود چيزى غير

نام کتاب : فرهنگ نامه اصول فقه نویسنده : مرکز اطلاعات و منابع اسلامی    جلد : 1  صفحه : 417
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست