حكيم، محمد سعيد، المحكم فى اصول الفقه، ج 1، ص 26.

صدر، محمد باقر، دروس فى علم الاصول، ج 1، ص 61 و 316.

آذرى قمى، احمد، تحقيق الاصول المفيدة فى اصول الفقه، ج 1، ص 40.

مطهرى، مرتضى، آشنايى با علوم اسلامى، ج 3، ص 57.

مظفر، محمد رضا، اصول الفقه، ج 1، ص 16.

تكليف ضمنى

ر.ك: احكام ضمنى.

تكليف طريقى

ر.ك: احكام طريقى.

تكليف طلبى

تكليف دلالت كننده بر درخواست انجام متعلق آن

تكليف طلبى، كه مقابل تكليف زجرى مى باشد، تكليفى است كه در آن، مولا انجام دادن فعلى را از مكلف درخواست مى نمايد، مانند: امر به نماز، روزه و اعتكاف.

نكته:

تكليف طلبى هم واجبات و هم مستحبات را شامل مى شود.

صدر، محمد باقر، دروس فى علم الاصول، ج 1، ص 316.

تكليف ظاهرى

ر.ك: احكام ظاهرى.

تكليف عقلايى

تكليف صادر شده از سوى عقلا

تكليف عقلايى، به معناى مسئوليت و الزام ناشى از احكام و قوانينى است كه از سوى عقلا براى حفظ حقوق افراد و رعايت نظم اجتماعى وضع شده است. اين الزام و پاى بندى متوجه كسانى است كه اين قوانين عقلايى براى آنها وضع شده است، مانند الزام همه شهروندان به رعايت حقوق شهروندى.

صدر، محمد باقر، بحوث فى علم الاصول، ج 5، ص 24.

تكليف عقلى

تكليفِ ناشى از ادراك عقل نسبت به حُسن يا قبح چيزى

تكليف عقلى، مقابل تكليف شرعى و عقلايى بوده و عبارت است از تكليفى كه برخاسته از ادراك عقل به بايسته بودن و نبايسته بودن كارى است; بنابراين، تكليف عقلى همان ادراك عقلى است، زيرا عقل امر و نهى ندارد، و اين ادراك زمينه ساز انجام يا ترك كارى در خارج مى گردد.

نكته:

در مواردى كه عقل ملاك هاى شرع را به طور قطعى درك مى كند، مى تواند به كمك آن به حكم شرعى پى ببرد; قاعده «كل ما حكم به العقل حكم به الشرع» اشاره به همين نكته دارد. اما در مواردى كه عقل به ملاك هاى شرع ظن دارد، چنين كشفى وجود ندارد.

مظفر، محمد رضا، اصول الفقه، ج 1، ص 215.

مطهرى، مرتضى، آشنايى با علوم اسلامى، ج 3، ص 50.

نائينى، محمد حسين، اجود التقريرات، ج 1، ص 409.

مشكينى، على، اصطلاحات الاصول، ص 184.

جناتى، محمد ابراهيم، منابع اجتهاد (از ديدگاه مذاهب اسلامى)، ص (247-246).

سبحانى تبريزى، جعفر، المحصول فى علم الاصول، ج 3، ص 83.

تكليف عينى

تكليفِ متوجه هر يك از مكلّفان به صورت مستقل

تكليف عينى كه مقابل تكليف كفايى است، به تكليفى گفته مى شود كه شارع انجام يا ترك متعلق آن را از همه مكلفان خواسته است، به گونه اى كه با ترك يا انجام عده اى، تكليف از ديگران برداشته نمى شود.

به بيان ديگر، تكليف عينى، تكليفى است كه از سوى شارع به عهده يكايك مكلفان گذاشته مى شود، مانند: امر به نماز و يا نهى از شرب خمر.

مشكينى، على، اصطلاحات الاصول، ص 275.

مطهرى، مرتضى، آشنايى با علوم اسلامى، ج 3، ص 72.

تكليف غيرى

ر.ك: احكام غيرى.

تكليف فعلى

ر.ك: احكام فعلى.

تكليف كفايى

تكليفِ باقى بر همه مكلفان مشروط به عدم انجام توسط يكى از آنها

تكليف كفايى، مقابل تكليف عينى بوده و به تكليفى گفته مى شود كه از سوى شارع بر عهده تك تك مكلفان گذاشته مى شود، اما به گونه اى كه هرگاه عده اى از مكلفان به آن اقدام كنند، تكليف از ديگران برداشته مى شود.

براى مثال، اگر كسى در حال غرق شدن باشد، بر همه افرادى كه شاهد اين صحنه هستند و قدرت دارند واجب است براى نجات او اقدام كنند، ولى اگر يك نفر به اين كار اقدام نمود، تكليف از ديگران ساقط مى گردد. ودر صورتى كه هيچ كدام نسبت به نجات وى اقدام نكنند همگى مسئوليت شرعى داشته و مورد باز خواست الهى قرار مى گيرند.

نائينى، محمد حسين، فوائد الاصول، ج 1، 2، ص 236.

مطهرى، مرتضى، آشنايى با علوم اسلامى، ج 3، ص 72.

مشكينى، على، اصطلاحات الاصول، ص 275.

سجادى، جعفر، فرهنگ معارف اسلامى، ج 4، ص 532..

اصفهانى، محمد حسين، الفصول الغروية فى الاصول الفقهية، ص 228.