تكليف به ممتنع

ر.ك: تكليف بما لايطاق

تكليف تحريمى

ر.ك: حرمت

تكليف تخييرى

تكليف به انجام يا ترك يكى از دو يا چند چيز

تكليف تخييرى، كه مقابل تكليف تعيينى مى باشد، تكليفى است كه موضوع آن بعث و يا زجر اكيد به انجام يا ترك يكى از دو يا چند چيز به صورت تخيير مى باشد، به گونه اى كه با انجام و يا ترك يكى از آن ها تكليف ساقط مى گردد، مانند: تخيير در خصال كفاره روزه ماه رمضان.

اصفهانى، محمد حسين، الفصول الغروية فى الاصول الفقهية، ص 228.

نائينى، محمد حسين، اجود التقريرات، ج 2، ص 231.

آخوند خراسانى، محمد كاظم بن حسين، كفاية الاصول، ص 404.

تكليف تسجيلى

امر و نهى كردن به غرض اتمام حجّت، بدون اراده تحقق متعلَّق در خارج

تكليف تسجيلى، مقابل تكليف بعثى بوده و به تكليفى گفته مى شود كه از سوى مولا در حالى متوجه مكلف مى شود كه به عصيان وى در مقابل آن علم دارد، ولى غرض از تكليف كردن مكلف به آن، اتمام حجت نسبت به او و بستن راه هاى عذر بر وى به منظور حتمى شدن عقاب بر او مى باشد.

توضيح:

در جايى كه تكليف نزد مولا داراى مصلحت و محبوبيت بوده و مكلف نيز قدرت امتثال آن را دارد، يعنى همه شرايط تكليف فراهم است، اگر مولا به عصيان مكلف علم داشته باشد، باز مى تواند او را تكليف كند تا حجت بر او تمام و عقاب از اين طريق بر او حتمى گردد; به چنين تكليفى، تكليف تسجيلى گويند.

نكته:

در تكليف تسجيلى، بر خلاف تكليف بعثى، بعث حقيقى به سوى مطلوب وجود ندارد.

نيز ر.ك: تكليف بعثى.

جزايرى، محمدجعفر، منتهى الدراية فى توضيح الكفاية، ج 2، ص (283-282).

رشتى، حبيب الله بن محمد على، بدايع الافكار، ص 341.

تكليف تعبدى

ر.ك: احكام تعبدى.

تكليف تعيينى

تكليف به انجام يا ترك امرى معيّن

تكليف تعيينى، مقابل تكليف تخييرى است و به تكليفى گفته مى شود كه متعلق آن امرى معين است و تنها با انجام يا ترك آن، تكليف ساقط مى گردد، مثل: تكليف به روزه ماه رمضان.

نكته:

تكليف تعيينى، در حقيقت، لازمه الزام تعيينى و به معناى ملزم گرديدن مكلف به انجام يا ترك امرى معين مى باشد.

اصفهانى، محمد حسين، الفصول الغروية فى الاصول الفقهية، ص 228.

تكليف توصلى

ر.ك: احكام توصلى.

تكليف جدى

امر و نهى كردن با اراده جدّى بر تحقق متعلق در خارج

تكليف جدى، مقابل تكليف امتحانى و به معناى تكليفى است كه در آن، طلب و اراده جدى مولا به انجام يا ترك چيزى تعلق گرفته است، مانند: دستور شارع به انجام واجبات (نماز، روزه و...) و ترك محرمات (كذب، شرب خمر و...).

آخوند خراسانى، محمد كاظم بن حسين، كفاية الاصول، ص 88.

تكليف حقيقى

ر.ك: احكام حقيقى.

تكليف زجرى

تكليف دلالت كننده بر منع مكلّف از انجام متعلق آن

تكليف زجرى، تكليفى است كه مفاد آن، منع مكلف از انجام متعلق آن است.

هر گاه اين منع برخاسته از اراده اكيد باشد، از آن حرمت، و اگر ناشى از اراده غير اكيد باشد، از آن كراهت استفاده مى شود.

صدر، محمد باقر، دروس فى علم الاصول، ج 1، ص 316.

تكليف شأنى

ر.ك: احكام اقتضايى.

تكليف شرعى

تكليف صادر شده از سوى شارع مقدّس

تكليف شرعى، مقابل تكليف عقلى و عقلايى و به معناى تكليف برخاسته از احكام و خطاب هاى شرعى است كه از سوى شارع مقدس به منظور تنظيم زندگى انسان ها، متوجه آنها شده است، چه عقل و عقلا فلسفه آن را درك نمايند و چه درك ننمايند، مانند: حرمت خمر، وجوب نماز، وجوب انفاق به همسر و فرزندان و....