responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : فرهنگ نامه اصول فقه نویسنده : مرکز اطلاعات و منابع اسلامی    جلد : 1  صفحه : 278

[3]برخى به تفصيل معتقد شده اند

به نظر مشهور اصوليون، تأخير بيان از وقت خطاب، به دليل وقوع آن در اوامر عرفى و عقلايى مطلقا جايز است[1]


[1]ميرزاى قمى، ابوالقاسم بن محمد حسن، قوانين الاصول، ج 1، ص 341

محقق حلى، جعفر بن حسن، معارج الاصول، ص 110.

اصفهانى، محمد حسين، الفصول الغروية فى الاصول الفقهية، ص 228.

صاحب معالم، حسن بن زين الدين، معالم الدين و ملاذ المجتهدين، ص 157.

علامه حلى، حسن بن يوسف، مبادى الوصول الى علم الاصول، ص 161.

علم الهدى، على بن حسين، الذريعة الى اصول الشريعة، ج 1، ص 362.

تاخير بيان از وقت فعل

ر.ك: تأخير بيان از وقت حاجت

تاخير تبليغ احكام

ر.ك: تأخير بيان

تاريخ اجتهاد

ر.ك: ادوار اجتهاد.

تاريخ اصول فقه

مباحث پيرامون پيدايش و سير تحوّل علم اصول

تاريخ، به معناى تبيين چگونگى پيدايش يك چيز و بررسى سير تغيير و تحول آن در بستر زمان مى باشد، بنابراين، تاريخ اصول فقه، بررسى چگونگى پيدايش و سير تحول و تطور علم اصول در طول زمان است.

براى علم اصول، در طول تاريخ، دوره هايى متصور است كه برخى از آنها به اهل سنت اختصاص دارد، برخى به شيعه و برخى هم بين هر دو مذهب مشترك است:

دوره اول، دوره تأسيس:

در ميان اصوليون شيعه و اهل سنت، درباره مؤسس علم اصول اختلاف است; اهل سنت بر اين عقيده اند كه واضع و مؤسس علم اصول، «شافعى» است، اما اصوليون شيعه معتقدند كاربرد قواعد اصولى ولو در سطحى بسيار ساده، در صدر اسلام معمول و متعارف بوده است، ولى واضع و مؤسس علم اصول فقه، امام باقر(عليه السلام) و امام صادق(عليه السلام) مى باشند.

دوره دوم، دوره تصنيف:

اين دوره از لحاظ نقص و كمال و آميختگى و عدم آميختگى با ساير علوم، به چند دوره قابل تقسيم است كه در اين جا مقصود، دوره آغاز تصنيف است.

مسائل علم اصول كه در گذشته استقلال نداشت و در خلال مسائل فقهى مطرح مى شد، در اين دوره، استقلال خود را به دست آورد.

از نظر اصولى هاى شيعه، اولين مصنف علم اصول، «هشام بن حكم» است كه كتاب الفاظ و مباحث آن را تصنيف كرد و پس از اويونس بن عبد الرحمن «كتاب اختلاف الحديث» را كه درباره مبحث تعادل و ترجيح است بر اساس نظريات امام موسى بن جعفر(عليه السلام)تصنيف نمود.

طبق اين ديدگاه، نظر برخى از اصوليون اهل سنت كه «شافعى» را اولين مصنف علم اصول مى دانند، مردود است، زيرا شافعى متأخر از «هشام بن حكم» و «يونس بن عبدالرحمن» مى باشد.

دوره سوم، دوره اختلاط:

اين دوره، كه دوره آميختگى علم اصول با علم كلام است، به اهل سنت اختصاص دارد. متكلمان اهل سنت به خصوص معتزله كه بيشتر اهل بحث و جدل بودند در علم اصول وارد شده و آن را تا حد زيادى از مسير اصلى خود كه استنتاج احكام فرعى است، منحرف ساختند و مسائل اصولى را، كلى و مجرد از مسائل فرعى، مطالعه و بررسى نمودند.

كتاب هايى كه در اين دوره تصنيف شده غالبا «از متكلمان»، به خصوص معتزلى ها، است.

دوره چهارم، دوره كمال و استقلال:

اين دوره، به شيعه اختصاص دارد و در واقع، دومين دوره تدوين اصول فقه شيعه است.

در اين دوره، علم اصول سادگى اوليه خود را از دست داده، كمال و پختگى پيدا كرد و تا حدود زيادى، از آميختگى با مسائل علم كلام رهايى يافت.

برخى از امتيازات اين دوره عبارت اند از:


[1]كمال علم اصول در نزد شيعه; 2. استحكام مبانى و قوت استدلال بر آن ها; 3. استقلال و تخلص نسبى علم اصول از مسائل علم كلام

اصوليان معروف اين دوره عبارت اند از:

1. «ابن ابى عقيل»;

2. «ابن جنيد» مؤلف كتاب «كشف التمويه و الالتباس» (اين دو، در اصطلاح فقها، به قديمين معروف هستند);

3. «محمد بن محمد بن نعمان» معروف به «شيخ مفيد» كه كتابى به نام الرسالة الاصولية دارد;

4. «سيد مرتضى» مؤلف كتاب «الذريعة الى اصول الشريعة»;

5 «شيخ طوسى» مؤلف كتاب «عُدّة الاصول».

دوره پنجم، دوره ركود استنباط:

اين دوره از وفات «شيخ طوسى» تا عصر «ابن ادريس حلى» ادامه داشت كه حدود يك قرن اجتهاد شيعه متوقف ماند.

اصولى هاى معروف اين دوره عبارت اند از:

1. «حمزة بن عبدالعزيز» معروف به «سلار»، صاحب كتابالتقريب;

2. «شيخ سديدالدين محمود بن على حمصى رازى

نام کتاب : فرهنگ نامه اصول فقه نویسنده : مرکز اطلاعات و منابع اسلامی    جلد : 1  صفحه : 278
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست