تعلق آن به افراد، اجتماع امر و نهى ممتنع است[1]

نكته دوم:

برخى از اصولى ها مثل مرحوم «محقق اصفهانى» معتقدند نزاع تعلق امر به طبيعت يا فرد، فلسفى است، اما برخى ديگر مانند مرحوم «امام خمينى» اعتقاد دارند نزاع عرفى است[2]

نيز ر.ك: امر به افراد.

[1]خمينى، روح الله، تهذيب الاصول، ج 1، ص 342

[2]صدر، محمد باقر، بحوث فى علم الاصول، ج 2، ص 403

اصفهانى، محمد حسين، الفصول الغروية فى الاصول الفقهية، ص 73 و 107.

مكارم شيرازى، ناصر، انوار الاصول، ج 1، ص 489.

آخوند خراسانى، محمد كاظم بن حسين، كفاية الاصول، ص 171.

جزايرى، محمدجعفر، منتهى الدراية فى توضيح الكفاية، ج 2، ص 522.

فاضل لنكرانى، محمد، كفاية الاصول، ج 2، ص (486-479).

امر به ماده

طلب يا بعث با استفاده از ماده امر و مشتقات آن

امر به ماده، به معناى درخواست چيزى از طريق به كارگيرى ماده امر (ا م ر) و مشتقات آن است.

گاهى امر، در قالب صيغه امر، صادر مى گردد; به اين بيان كه از هيئت افعل و امثال آن استفاده مى شود، و گاهى به وسيله ماده امر و مشتقات آن بيان مى گردد، مانند: «يأمركم» در آيه شريفه: (إِنَّ اللهَ يَأْمُرُكُمْ أَنْ تُؤَدُّوا الْأَماناتِ إِلى أَهْلِها)[1]

نيز ر.ك: ماده امر; معانى امر.

[1]نساء (4)، آيه 58

بروجردى، حسين، نهاية الاصول، ص 107.

سبحانى تبريزى، جعفر، الموجز فى اصول الفقه، ص 49.

حيدر، محمد صنقور على، المعجم الاصولى، ص 258.

حيدرى، على نقى، اصول الاستنباط، ص 77.

آخوند خراسانى، محمد كاظم بن حسين، كفاية الاصول، ص 81.

امر به مهم

ر.ك: امر مهم

امر پس از حظر

ر.ك: امر بعد حظر

امر تأسيسى

طلب مستقل متضمن لزوم امتثال مستقل

تأسيس در لغت به معناى پى نهادن و ايجاد كردن است.

امر تأسيسى، مقابل امر تأكيدى بوده و به معناى امرى است كه بر مطلوبى جديد دلالت نموده و امتثالى را مستقل از امتثال اوامر مشابه خود طلب مى نمايد; به بيان ديگر، در امر تأسيسى، آمر، خواسته اى جديد دارد، نه اين كه قصد او تأكيد بر امر قبلى خود باشد.

از مواردى كه در اصول، از تأسيسى يا تأكيدى بودن امر سخن به ميان آمده است، مبحث «امر بعد امر» است كه در تأسيسى يا تأكيدى بودن امر دوم ترديد وجود دارد.

براى مثال، اگر مولا دو بار بگويد: «صلّ» و دومى تأسيسى باشد، خواندن دو نماز بر مكلف واجب است، اما اگر دومى تأكيد اولى باشد يك نماز بر او واجب مى باشد.

به هنگام شك در تأكيدى يا تأسيسى بودن، اصل اولى تأسيس است; يعنى مولا در امر دوم خواسته اى جديد و غير از آن چه در امر اول طلب كرده، دارد.

نيز ر.ك: امر بعد امر; امر تأكيدى.

مظفر، محمد رضا، اصول الفقه، ج 1، ص 87.

مكارم شيرازى، ناصر، انوار الاصول، ج 2، ص 512.

امر تأكيدى

طلبِ تأكيد كننده طلب قبلى

امر تأكيدى، مقابل امر تأسيسى است و به امرى گفته مى شود كه مولا براى تأكيد امر قبلى، صادر نموده است.

عالمان اصولى به طور معمول، بحث از تأسيس و تأكيد را در مبحث «امر بعد از امر» مطرح مى كنند; به اين بيان كه آيا امر دوم ناظر به امر اول است و آن را تأكيد مى كند يا آن كه تأسيس و بيان مطلب جديد است.

نيز ر.ك: امر بعد امر; امر تأسيسى.

مظفر، محمد رضا، اصول الفقه، ج 1، ص 87.

مكارم شيرازى، ناصر، انوار الاصول، ج 2، ص 512.

مختارى مازندرانى، محمد حسين، فرهنگ اصطلاحات اصولى، ص 79.

امر تبليغى

طلب ابلاغ امر به مكلّفان

امر تبليغى، از اقسام امر غير مستقيم (امر به امر) بوده و در جايى است كه مأمور اول فقط وظيفه ابلاغ امر آمر را به مأمور دوم بر عهده دارد; يعنى او فقط پيام رسان است و نقش ديگرى ندارد، مانند اين كه نخست وزير به وزير كشور دستور دهد كه از جانب من به تمام اداره ها و سازمان ها بخش نامه كن كه فلان كار را انجام دهند; در اين جا وزير كشور فقط مأمور است امر نخست وزير را به رؤساى ادارات و سازمان ها (مأمور دوم) ابلاغ كند.

تمامى دستورهاى انبيا به مكلفين، از نوع اوامر تبليغى است. چنين اوامرى بدون ترديد، ظهور در وجوب داشته و بر همه مكلفان پيروى از آنها لازم است.

آخوند خراسانى، محمد كاظم بن حسين، كفاية الاصول، ص 178.

مظفر، محمد رضا، اصول الفقه، ج 1، ص 88.