باب ششم: انشاء

باب ششم اين كتاب بنام باب انشاء ناميده شده. انشاء در برابر اخبار است. فرق بين انشاء و اخبار بعدا روشن خواهد شد. ولى آنچه كه در اينجا لازم است تذكر داده شود اينست كه براى اخبار و انشاء برحسب استعمال عرب سه معنى است:

[معانى اخبار و انشاء]

اول: معنى مصدرى اصلى. كه انشاء بمعنى ايجاد نمودن چنانكه در آيه شريفه‌ «ثُمَّ أَنْشَأْناهُ خَلْقاً آخَرَ» [1] است. بمعنى اوجدناه خلقا آخر.

و اخبار بمعنى آگهى دادن مانند اخبرت زيدا. يعنى او را آگهى دادم.

دوم: كلامى كه از شأن آن مطابقت با واقع يا عدم مطابقت با واقع باشد يا كلامى كه از شأن آن مطابقت يا عدم مطابقت با واقع نيست. كه اولى را كلام اخبارى مى‌نامند مانند تنصر زيدا و دومى را كلام انشائى مانند انصر زيدا.

[1] . سوره مؤمنون آيه 14.