نام کتاب : آئين بلاغت: شرح مختصر المعانى نویسنده : شیرازی، احمد امین جلد : 1 صفحه : 219
براى آن بكار رفته است. ضمنا «ثم»
معنى بتدريج بالا رفتن را دارد.
يعنى مرتبه دوم بتدريج درك و فهمتان
بيشتر خواهد شد.
[ايغال]
و امّا بالايغال:
ايغال در لغت بمعنى دور شدن است. ولى در اصطلاح ادباء بنا بر يك قول آن است كه
شعرى را با نكتهاى ختم نمايند كه بدون آن نكته معنى شعر كامل است. نكته را براى
زيادى مبالغه يا تحقيق در تشبيه ميآورند مانند:
لب
چو برگ گلى كه تر باشد
برگ
آن گل پر از شكر باشد
زيادى مبالغه مانند قول «خنساء» كه
در مرثيه برادرش صخر گفته است «و انّ صخرا لتأتّم الهداة به» شاهد بر «فى رأسه
نار» است كه اگر نيآمده بود معنى شعر كامل بود ولى براى فهماندن مبالغه آورده شده.
يعنى بدرستيكه تمام اهل ارشاد اقتدا به صخر مينمايند در صفات و كمالات. گويا آن
صخر كوه بلندى است كه بالاى آن كوه آتش باشد.
فقولها كانه علم:
شاعره صخر را تشبيه به كوه كرده وجه شبه راهنمائى و علامت بودن است براى كسى كه
بدنبال گمشده خود ميگردد، كوه از گم شدن و بيراهه رفتن او ممانعت مينمايد جمله «فى
رأسه نار» هدايتكننده بودن كوه را بيشتر مىرساند. زيرا كوه در شبهاى تاريك كاملا
هدايتكننده نيست ولى اگر بالاى آن آتش بيفروزند شب و روز هدايتكننده است.
و تحقيق: و تحقيق در
تشبيه مانند «لم يثقّب» در قول امرء القيس «كانّ عيون الوحش حول خبائنا». امرء
القيس كه اشعر شعراء عرب است بسيار به شكار ميرفته آهوان و گاوان وحشى را صيد
ميكرده،
نام کتاب : آئين بلاغت: شرح مختصر المعانى نویسنده : شیرازی، احمد امین جلد : 1 صفحه : 219