نام کتاب : آئين بلاغت: شرح مختصر المعانى نویسنده : شیرازی، احمد امین جلد : 1 صفحه : 217
حرص دوم آرزوى طولانى. ضمنا توشيع از
اقسام ايضاح بعد الابهام است.
[ذكر خاص بعد العام]
اما بذكر الخاص بعد العام:
اين جمله عطف بر «اما بالايضاح بعد الابهام» است. يعنى اطناب يا بآن وسيله است يا
بوسيله ذكر خاصّ بعد از عام. و منظور آن است كه خاصّ عطف بر عام شود نه آنكه بطور
وصف يا ابدال بيآيد. پس خوب بود مصنف ميگفت «امّا بعطف الخاص على العام» مانند
كلام فردوسى:
گر
اين پادشاهان گردنفراز
كه
در لهو و عيشند و در كام و ناز
درآيند
با عاجزان در بهشت
من
از گور سر برندارم زِ خشت
كلمات عيش و ناز بعد از لهو و كام از
باب عطف خاص بر عام است.
للتّنبيه على فضله:
عطف خاص بر عام بخاطر نكاتى مثل فضيلت خاص بر ساير افراد عام است مانند
«فِيهِما فاكِهَةٌ وَ نَخْلٌ وَ رُمَّانٌ» فاكهه عام و نخل و رمّان خاص
است. براى آنكه بفهمانيم خرما و انار اهميت و ارزش بيشترى دارند بعد از عام ذكر
شده و خواستيم چنين وانمود نمائيم كه گويا اين دو ميوه از جنس ساير ميوهها نيستند
و تغاير در وصف را بمنزله تغاير در ذات قرار داديم و مانند
«حافِظُوا عَلَى الصَّلَواتِ وَ الصَّلاةِ الْوُسْطى» صلوات شامل
همه نمازها ميشود. ولى صلوة وسطى مزيّتى دارد كه ساير نمازها ندارند. شارح براى
وسطى دو معنى ذكر نموده:
1- وسطى بمعنى وسط. و نماز وسط شامل
همه نمازها ميشود.
زيرا هريك از نمازهاى پنجگانه نسبت
بماقبل و مابعد خود وسط
نام کتاب : آئين بلاغت: شرح مختصر المعانى نویسنده : شیرازی، احمد امین جلد : 1 صفحه : 217