بصورت ابهام و اجمال و سپس بصورت شرح و ايضاح بيآوريم. مانند «رَبِّ اشْرَحْ لِي صَدْرِي» يعنى بارالها گشايش بمن بده. اين كلام مجمل است بعد كه فرموده «صدرى»، توضيح بعد الابهام است يعنى سينه مرا گشايش بده.

[ايضاح بعد الابهام‌]

ليرى المعنى: ايضاح بعد الابهام سه فائده دارد: 1- معنى بدو صورت مختلف نشان داده ميشود يكى بصورت ابهام. دوم بصورت واضح. و دو علم بهتر از يك علم است. 2- مطلبى را كه بدو صورت بيان نمايند بطوريكه اول مجمل و سپس مبيّن باشد بيشتر در نفس رسوخ مينمايد. 3- هرگاه بحثى بصورت مبهم بيان شود و شنونده حيران گردد، و بعد بصورت روشن و وضوح آورده شود براى شنونده و طالب آن بحث، لذيذتر است از آنكه از ابتدا بصورت آشكار و واضح بيان شده باشد مانند:

مصرع دوم تفسير و توضيح است براى تشبيه در مصرع اول. و نيز مانند

مثال‌ «اشْرَحْ لِي صَدْرِي» از ايضاح بعد الابهام است و هرسه نكته‌اى كه بيان شد در آن موجود است.

و منه: باب «نعم» بنابر يكى از دو تركيب آن از ايضاح بعد الابهام است. و آن تركيب اينست كه مخصوص بمدح خبر مبتداى محذوف باشد مانند «نعم الرجل زيد» يعنى «هو زيد» يعنى نيكو است جنس مرد. اين كلام ابهام دارد زيرا جنس مبهم است و شخص‌