[انواع ايجاز]

و ايجاز الحذف: دومين قسم ايجاز، ايجاز حذف است و اين جمله عطف بر ايجاز قصر است. آنچه كه از جمله حذف شده باشد يا جزء جمله است مانند مضاف، موصوف، وصف، شرط، و ... يا جمله است. گاهى ممكن است محذوف بيشتر از يك جمله باشد.

آنجا كه جزء جمله مضاف باشد و حذف گردد مانند «وَ سْئَلِ الْقَرْيَةَ.» كه در اصل اهل قريه بوده. در اين آيه احتمال دومى است كه مراد از قريه اهل قريه باشد بطور مجاز بعلاقه حالية و محلّية. و احتمال سومى نيز هست بنابر آنكه قريه مشترك بين مكان و اهل باشد. بنابر دو احتمال اخير آيه ايجاز حذف ندارد.

آنجا كه موصوف محذوف باشد مانند قول عرجى به سكون راء انا ابن جلا ... شاهد بر «جلا» است كه جمله است و صفت براى محذوف قرار گرفته و در اصل انا بن رجل جلا بوده است. موصوف «رجل» حذف شده. طلاع الثنايا بجرّ عطف است بر جلا. اگر برفع خوانده شود عطف بر ابن است. «جلا» ممكن است لازم باشد بمعنى انكشف امره و ممكن است متعدى باشد بمعنى كشف الامور.

و معنى شعر اينطور است: منم پسر مردى كه كاشف امور است. هر زمان كه عمامه را از سر بر زمين گذارم مرا مى‌شناسى. يعنى بجاى عمامه كلاه‌خود بر سر گذارم.

در مصرع دوم احتمال ديگرى است و آن اينكه منظور از عمامه، عمامه حرب باشد. يعنى هنگامى كه عمامه «كلاه‌خود» بسر بگذارم مرا خواهى شناخت كه چكاره‌ام. بنابراين عمامه بمعنى دستار نيست بلكه بمعنى كلاه‌خود است.