نمايد سختى‌ها و سستى‌هاى فراوان مى‌بيند بنابراين بذل مال، شجاعت و صبر براى او بى‌ارزش است چنانكه شاعر فارسى زبان گفته:

ولى بنظر نگارنده اين سطور معنى شعر بدون اين توجيه صحيح است. درباره شجاعت و صبر كه معلوم و درباره جود و كرم شاعر ميگويد: آنكه ميداند هميشه زنده است كرم براى او فضيلت نيست.

زيرا هرچه ببخشد ميداند كه هيچگاه از گرسنگى و فقر نمى‌ميرد.

و عن الحشو: حشو غير مفسد مانند قول زهير بن ابى سلمى «و اعلم علم اليوم ...» يعنى پس من ميدانم دانستن امروزم را و ديروزى كه پيش از امروز بوده، اما من از علم آنچه كه در فردا است نادانم.

شاهد بر كلمه «قبله» است كه زائد است و بى‌فايده، امّا مفسد معنى نيست. چنانكه در فارسى ميگويند: فرداى آينده ديروز گذشته، كه كلمه آينده و گذشته زائد و متعيّن است ولى مفسد معنى نيست.

و هذا بخلاف ما يقال: در عرب جملاتى مانند ابصرته بعينى و سمعته باذنى و كتبته بيدى ميآورند. شارح ميگويد اينگونه جمله‌ها حشو مفسد ندارد. بلكه كلمه زائد براى معنى تأكيد است چنانكه در كلام خداوند تبارك و تعالى است «ذالك قولهم بافواههم».

[مساوات‌]

المساوات: كلام مصنف تا اينجا درباره تعريف هريك از اقسام سه‌گانه ايجاز و اطناب و مساوات بود. اينك ميخواهد مثال بيآورد و ضمنا اقسام هريك را نيز بيان نمايد. ابتدا براى مساوات مثال‌