باب هشتم: ايجاز، اطناب و مساوات‌

با اين باب علم معانى باتمام ميرسد.

ايجاز در لغت بمعنى كوتاه آوردن است و بگونه لازم و متعدى استعمال ميشود. اطناب در اصل لغت بمعنى مبالغه نمودن است.

معانى اصطلاحى و تعريف هركدام بعدا بيان ميشود. ولى بين معنى لغوى و اصطلاحى مناسبت است. مساوات معنايش معلوم است.

در عنوان باب ايجاز را مقدم نموده بخاطر آنكه بهترين سخن ايجاز است. اطناب را بعد از آن ذكر نموده، بخاطر آنكه مقابل ايجاز است و طبعا مساوات بعد از اين هردو است. مصنف در بحث‌هاى آينده‌اش مساوات را اوّل ميآورد براى آنكه آن حد وسط است و معيار و ميزان قرار داده ميشود. هرچه كمتر از آن باشد ايجاز و هرچه بيشتر از آن اطناب است.

[تعريف سكاكى‌]

قال السكاكى: امور و اشياء جهان از دو حال خارج نيستند، بعضى امور متقرّره هستند و برخى نسبيّه و اضافيّه. امور متقرّره آنهايند