هميشه مصحّح عطف نيست. مصحّح عطف يعنى اندازه و حدّى از جامع كه بآن مقدار اگر تناسب در جمله‌ها باشد عطف صحيح است.

آنچه سكاكى و مصنف گفته‌اند بيان جامع است. و جامع مطلق تناسب است. مطلق تناسب نميتواند مصحّح شود. بيان جامع مانند آن است كه بگويند براى ساختن فلان ساختمان آهن لازم است. بيان مصحّح مانند آنكه بگويند اين مقدار آهن براى ساختمان آن ساختمان لازم است.

على ما سيتضّح: در باب تشبيه گفته‌اند مشبه و مشبه‌به علاوه‌بر اشتراك در ذات بايد در وصف خاص نيز مشترك باشند. چنانكه در زيد كالاسد. غير از اشتراك زيد و اسد در ذات حيوانى در وصف خاصّ شجاعت، نيز شريكند.

[انواع جامع‌]

او تضايف: قسم سوم از اقسام جامع عقلى تضايف است. تضايف بين دو شئ است كه تصورنمودن يكى از آنها موقوف است بر تصور نمودن ديگرى. بطوريكه تصور نمودن يكى از آنها بدون ديگرى محال باشد. چنانكه ابوت تصور نميشود مگر آنكه بنوّت نيز تصور شود.

چنانكه «بنوّت» نيز تصور نمى‌شود مگر بعد از تصور نمودن پدر و «ابوّت» براى او پس در مثال «ابوك زيد و ابنك عمرو» بين دو مسنداليه تضايف است و بين دو مسندش كه زيد و عمرو است تماثل.

كما بين العلة و المعلول: از مثالهاى تضايف علت و معلول است زيرا معلول بدون علت و علت بدون معلول قابل تصور نيست. علت نسبت بمعلولش دو قسم است گاهى تام است باين معنى كه بغير از