نام کتاب : آئين بلاغت: شرح مختصر المعانى نویسنده : شیرازی، احمد امین جلد : 1 صفحه : 152
قسم از هشت قسم مثال آورده است زيرا
«بالوالدين» اگر متعلق به «تحسنون» باشد نسبت به «لا تعبدون» هردو لفظا اخبارى و
در معنى انشائى ميشوند. و اگر متعلق به «احسنو» شود نسبت به «لا تعبدون» يكى
انشائى و ديگرى اخبارى لفظا و در معنى هردو انشائىاند.
و فايدة تقدير الخبر: در
صورتى كه «بالوالدين» متعلق به «تحسنون» باشد. «تحسنون» بمعنى «احسنو» خواهد بود.
گويا كسى ميگويد جارومجرور را از اول
متعلق به «احسنو» بگيريم.
جواب اينست كه اگر متعلق به «تحسنون»
باشد و سپس «تحسنون» بمعنى «احسنو» شود لفظا و معنا داراى حسن است. لفظا بخاطر
تناسب بين «تحسنون» با «لا تعبدون» كه هردو اخبارىاند.
معنا بجهت آنكه مفهم مبالغه است.
زيرا آوردن بصورت اخبار مىفهماند مخاطب نيكى كرده و ما از كار انجام شده او خبر
ميدهيم.
[بحث جامع]
و الجامع بينهما:
يكى از شرائط عمده وصل در جملهها وجود جامع است. جامع چيزى است كه دو جمله را
معنا بهم ربط ميدهد.
خلاصه بحث جامع بنظر مصنف اينست كه
بايد باعتبار مسنداليه و مسند باشد.
ممكن است جامع بقدرى قوى باشد تا بحد
«وحدت» برسد.
مانند «يشعر زيد و يكتب» مسنداليه در
هردو جمله زيد است. مسند كتابت و شعر است كه در نظر اهل ادب متناسب يكديگرند.
منظور از كتابت نويسندگى نيست بلكه قدرت برآوردن نثر است. و نيز مانند «يعطى زيد و
يمنع» كه در مسنداليه اتحاد است و در مسند تناسب
نام کتاب : آئين بلاغت: شرح مختصر المعانى نویسنده : شیرازی، احمد امین جلد : 1 صفحه : 152