نام کتاب : آئين بلاغت: شرح مختصر المعانى نویسنده : شیرازی، احمد امین جلد : 1 صفحه : 12
غرّ بكسر غين بمعنى نداشتن حيله و
نيرنگ و سادهبودن است.
كريم بمعنى خلق نيكو است، خبّ بفتح
خاء بمعنى خدعهگر. و لئيم ضد كريم است.
ثم ذكر في بحث:
بحث دوم سكاكى حذف مفعول است. در آنجا گفته اگر فعل را نازل منزله لازم قرار بدهيم
و مفعول را حذف كنيم نظر به نفس فعل است مانند «فلان يعطى» كه غرض اثبات اعطاء
است. سپس علت حذف مفعول به بحث الف و لام استغراق در مقام خطابى ارجاع داده و
گفته: «ايهاما للمبالغة في الطريق المذكور».
مصنف «بالطريق المذكور» در عبارت
سكاكى را در كتاب ايضاح ارجاع ببحث الف و لام استغراق داده و در اين كتاب چنين
گفته:
ثمّ بعد كون الغرض:
هرگاه مقام، خطابى باشد و مفعول را حذف نمايند علاوه بر آنكه اثبات فعل دانسته
مىشود مانند «فلان يعطى» عموم و شمول نيز براى مفعول استفاده مىگردد. پس معنى
اين مثال اينست كه فلان شخص همه چيز را عطا مىنمايد. در صورتيكه اگر مفعول را ذكر
مىكردند باندازه لفظ مفعول معنى توسعه مىيافت، ولى اينك عموم را بطور استغراق
مىفهماند. آيه «هَلْ يَسْتَوِي الَّذِينَ يَعْلَمُونَ ...»
نيز از اين قبيل است يعنى علاوه بر بيان تساوى در ذات علم. عموم و شمول مفعول نيز
استفاده مىشود. پس معنى آيه اينطور است آنكه بداند. با آنكه نداند مساوى نيست.
دانستن ميزان است. نه مفعول كه چه چيز را بداند. و ندانستن ميزان است. نه آنكه چه
چيز را نداند.
دفعا للتحكم: دليل اينكه
مفعول را عام قرار مىدهيم برطرف
نام کتاب : آئين بلاغت: شرح مختصر المعانى نویسنده : شیرازی، احمد امین جلد : 1 صفحه : 12