نام کتاب : قواعد فقهيه نویسنده : بجنوردى، سيد محمد جلد : 1 صفحه : 251
پيامبر اكرم (ص) وارد شده است و از جوامع الكلم آن حضرت است و شخص
ايشان و أئمۀ اطهار (ع) موارد متعددى را بر اين حديث تطبيق فرمودهاند. حتى
بعضى از فقها مانند فخر المحققين- قدس سرّه- در ايضاح[1]ادعاى تواتر معنوى- بلكه به يك معنى لفظى-
در
مورد اين روايت دارند.[2]برخى از اين
روايات از حديث سند موثقه يا صحيح است و بعضى ديگر از حيث سند ضعيف است؛ اما با
توجه به اينكه بزرگان اصحاب همگى بر طبق اين روايات عمل كردهاند، روايت شهرت عملى
يافته است و ضعف با شهرت عملى جبر مىشود.[3]
ب. اجماع
اجماع فقهاى امامية، بل فقهاى اسلام بر حجيت اين قاعدة است و
مستندشان نيز همين روايت است. علماى عامة نيز به اين روايت استناد مىكنند و در
مسند امام احمد بن حنبل[4]و ديگر كتب روايت خود آن را ذكر كردهاند.[5]البته اين اجماع اصولى اصطلاحى كه محقق سنّت
باشد محسوب نمىگردد؛ زيرا اجماع
[1] فخر المحققين، ايضاح الفوائد، 12، ص 48 كتاب الدين و توابعه- الفصل السابع فى التنازع.
[2] البته مرحوم آقاى آخوند در كفاية مىفرمايد: مراد تواتر اجمالى است؛ بدين معنى: قطع به صدور بعضى از اين روايات ازمعصوم (ع).
[3] البته جاى مناقشه است كه عمل اصحاب ممكن است مستندشروايات صحيحة و معتبرة باشد كه قهرا در اين صورت روايات ضعاف همچنان ضعفشان باقىاست.
[4] جلد 5، ص 326، عن رسولاللّه (ص): «و قضى ان لا ضرر و لا ضرار».
[5] سيوطى در كتاب تنوير الحوالك، جلد 2،ص 122 نقل از ابى الفتوحطائى در اربعين از ابى داود كه گفته است فقه اسلام بر پنج حديث استوار است كه يكىاز اينها لا ضرر و لا ضرار است.
نام کتاب : قواعد فقهيه نویسنده : بجنوردى، سيد محمد جلد : 1 صفحه : 251