نام کتاب : قواعد فقهيه نویسنده : بجنوردى، سيد محمد جلد : 1 صفحه : 143
كرد كه در تمام جوامع عقلايى اين بنا و سيره وجود دارد و شايد اين
سيره جزء آراى محموده و مورد قبول تمامى عقلا در تمامى اعصار و امصار باشد. در
اينجا اگر گفته شود كه بناى عقلا و سيرۀ آنها نيازمند امضاى شارع است و چون
روايت از كار افتاده و قاعده اصطيادى دانسته شده است، بنابراين بايد روشن شود كه
شارع مقدس با كدام بيان خود اين بنا و سيرۀ عقلا را امضا كرده است؟ در پاسخ
خواهيم گفت كه ما خود به اين مسأله پرداخته و گفتهايم كه سيرۀ عقلا نياز به
امضاى خاص ندارد؛ يعنى همان عدم الردع دليل بر امضا خواهد بود. در نتيجه اگرشارع مقدس خود با عقلا متحد المسلك بوده و
طريقۀ جديدى در مقابل عقلا نداشته باشد، وقتى بنا و سيرهاى نزد عقلا وجود
داشت و شارع مقدس هم آن را رد نكرد، همين عدم الردع دليل بر امضا مىباشد. زيرا بناى مذكور در مرئى و منظر شارع مقدس
بوده و با اين همه شارع هيچ گونه اظهار نظرى نكرده است، در واقع اگر وى راهى ديگر
داشت آن را بيان مىكرد.
ج. اجماع علما
اجماع علماى اماميه بر اين است كه مغرور به مقدار ضرر و خسارت وارده
به غار رجوع مىكند. اين معنا تقريبا مورد تسالم اصحاب است و همه آن را قبول كردهاند؛
اما همان طور كه در بحث از قواعد ديگر گفتهايم؛ اولا، اجماع را جزء ادلۀ
اربعه نمىشماريم، بلكه آن را با وجود يك رشته از خصوصيات حجت مىدانيم؛ يعنى اگر
براى رأى مجمعين دليل ظاهرى وجود نداشته باشد، كشف قطعى مىشود كه مجمعين حكم را
از معصوم (ع) تلقى كردهاند. به تعبير ديگر، ما
نام کتاب : قواعد فقهيه نویسنده : بجنوردى، سيد محمد جلد : 1 صفحه : 143