كسيكه داراى قريحه باشد استخراج احكام قضاياى موجبه در باب عكوس و مثالهايش بر او مشكل نيست‌ (518- 521) و قاعده اشراقيه آنچنانيكه اشاره نموديم‌ (524- 520) از شماره نمودن اصناف بسيار بى‌نياز ميكند.

(اشراق پنجم)* (در تركيب دوم است- 528)*

لمعه (1) مهمترين حجّتها (530) قياس است‌ (533).

قياس گفتارى است كه از قضايائى فراهم آمده باشد و از جهت صورت گفتار ديگرى لازمش بوده باشد (534).

بنابراين درستى قياس صحّت موادش را كه قضايا ميباشند لازم ندارد (537) بلكه تسليم شدن بآن قضايا را ميخواهد (542).

قيد لزوم، استقراء و تمثيل‌ (543) را خارج ميكند و قياس مساوات از جمله قياسهاى مركب است‌ (544) و احتياجى بقيد ديگرى نيست تا آنرا خارج نمايد (545).

زيرا قيد وحدت در صادق بودن معرّف موردنظر است‌ (546).

قضيّه‌ايكه جزء قياس قرار ميگيرد مقدّمه‌ (554) و اجزاء مقدّمه بعد از تحليل حدود ناميده ميشوند (555).

قياس اگر بر يكى از دو جزء كه ماده مطلوب است نه صورت‌