(1020/ 3) حد عرض ذاتى، در جائى است كه وجود موضوع در خود علم ثابت شود و تصديق بوجود موضوع در خود علم باشد در اينصورت حد آن اسمى خواهد بود و پس از ثابت شدن وجود موضوع تعريف اسمى بدل بتعريف حقيقى و به حسب ماهيت ميگردد؛ مثل اينكه حركترا در اول علم طبيعى تعريف ميكنند و ميگويند: حركت اولين كمال براى چيزى است كه در حد قوه است از جهت قوه بودن آن.

قسم ديگريهم هست كه مصنف كتاب ما متعرض آن نشده است، و آن تعريف جزئى مندرج در موضوع است مثل تعريف جسم بسيط به اينكه، جسم بسيط آن است كه از اجسام مختلف الصوره تاليف نشده باشد [1]

(1020/ 4) اين تعريفات مبادى تصوريه براى علم طبيعى ميباشند و حدود علم ناميده ميشوند.

مبادى تصديقيه‌

(1021) مبادى تصديقيه، قضايائى است كه برهان اثبات مسائل علم از آن قضايا تأليف ميشود، و از عبارت مصنف ما برميآيد كه كليّه اين قضايا را «اوضاع» مينامند، در صورتيكه خواجه طوسى اوضاع را قسم خاصى از مبادى تصديقيه قرار داده و آنرا به قضاياى واجب التسليم يعنى مصادرات و اصول موضوعه و مبادى تصوريّه تفسير نموده‌ [2] و در مقام رد بر امام رازى قضاياى واجب القبول را از اوضاع خارج نموده و گفته است به آنها اوضاع نميگويند [3]

(1 و 2) شرح منطق اشارات ص 300

[3] شرح منطق اشارات ص 301

- 40-