برترى و اهميت برهان و سفسطه بر ساير صناعات‌

(967) هريك از صناعات منطقى در مورد معين و براى نتيجه مخصوصى بكار مى‌آيند، و صنعت برهان و مغالطه از سه قسم ديگر مهمتر و پرخاصيت‌تر است، زيرا منفعت اين دو صنعت عموميت داشته هم انفرادى و هم اجتماعى ميباشد: از اينجهت منفعت انفرادى دارند كه هرفردى ميتواند بوسيله برهان مطالبيرا براى خود كشف كند، و بوسيله اطلاع يافتن بفنون مغالطه ميتواند غلطهاى استدلاليرا بشناسد و نتايج درست را از نادرست تميز داده و از اشتباهات احتراز جويد، و اين دو صنعت از جهت ديگر منفعت اجتماعى دارند كه هرشخصى همچنانكه از برهان و مغالطه منفعت شخصى ميبرد ميتواند قضايائى را كه برايش ثابت شده براى ديگران نيز ثابت نمايد و اشتباهات علمى را به آنان بنماياند و ايشانرا نيز از غلطكارى برهاند.

(968) بخلاف شعر و خطابه و جدل كه در حال انفرادى بكار نمى‌آيند، زيرا بوسيله اين فنون ميتوان ديگرانرا اقناع نمود و يا قبض و بسط در آنها ايجاد كرد و اين منافع براى خود شخص بحال انفراد حاصل نميشود بلكه در حال شهرنشينى و مشاركت با مردم در زندگى اجتماعى ظاهر ميگردد [1]

[1] تعليقات مصنف كتاب بر شرح حكمت الاشراق ص 119 و شرح منطق اشارات ص 291