استفاده از قضاياى يقينى و غيريقينى يعنى مقبول و مظنون و مشهور و غيره در استقراء و تمثيل چنان است كه در استقراء و تمثيل قضاياى جزئى و شخصى مورد استفاده‌اند و همچنانكه احكام كلى كه در قياس بكار ميروند گاهى يقينى و گاهى غيريقينى ميباشند قضيه جزئى نيز ممكن است نتيجه مشاهده شخصى يا تواتر و يقينى باشد، و يا آنكه مشهور يا مخيل و متوهم و غيره بوده باشد، بنابراين همان اقسامى كه در قياس مورد استفاده واقع ميشود در استقراء و تمثيل نيز مورد استفاده است و اختلافاتيكه علماء منطق راجع به ماده هريك از صناعات نموده‌اند و گفتارشان درباره مواد ذكر خواهد شد.

(966/ 3) مغالطه بر دو قسم است: مشاغبه و سفسطه كه مواد و صور آنها بقرار اين جدول است:

جدول سفسطه و مشاغبه‌

سفسطه از جهت اينكه مشابه برهان است و بجاى برهان بكار برده ميشود مانند برهان فقط در صورت قياس تشكيل ميشود لكن مشاغبه كه شبيه به جدل است مانند جدل در صورت استقراء و تمثيل نيز حاصل ميگردد.