هرانسانى نويسنده باشد» در اين قضيه سلب جهت شده است و سلب ضرورت موجب اثبات امكان قضيه است و امكان قضيه با وقوع يا عدم وقوع آن منافاتى ندارد، و معنى جمله مزبور آن است كه لازم نيست هرانسانى نويسنده باشد و امكان نويسندگيرا ثابت نموده كه منافاتى با وجود و عدم نويسندگى ندارد، و اگر گفته شود: «البته چنين نيست كه هيچ انسانى نويسنده باشد» در اين قضيه ضرورت براى مسلوب قضيه ثابت شده است و معنى قضيه آن است كه لازم است هيچ انسانى نويسنده نباشد و امتناع نويسندگيرا براى انسان ثابت نموده و اين قضيه كاذب است. بنابراين سلب جهت با جهت مسلوب اختلاف بسيار دارد و مشتبه شدن اين دو موجب بسيارى از خطاها ميباشد [1].

2- جزء و جزئى- كل و كلى‌

(944) دوم از موارد سوءاعتبار حمل، آنستكه جزء را بجاى جزئى يا كل را بجاى كلى يا بجاى كلّ واحد بكار برند، و اين موجب اشتباه است.

معنى جزء يا بعض كه تشكيل‌دهنده كل است با بعض و جزئى كه سور قضيه و در مقابل كلى است بواسطه نياوردن كلمات صريح بيكديگر مشتبه ميگردند، چنانكه هرگاه گفته شود: بعضى از زنگيان سفيد است گمان ميرود كه بعضى از افراد زنگى سفيد است و به اين معنى دروغ و باطل است، و اگر مقصود اين باشد كه بعض از اعضاء زنگيان مثلا دندانشان سفيد است قضيه راست ميباشد.

[1] شرح حكمت الاشراق ص 144.