responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : منطق نوين مشتمل بر اللمعات المشرقيه فى الفنون المنطقيه نویسنده : الملا صدرا    جلد : 1  صفحه : 591

تجربيات و مشاهدات و متواترات و حدسيات كه قطعى بودن آنها براى خود شخص تجربه‌كننده يا كسى است كه مشاهده و تواتر و حدس برايش تحقق يافته است و نميتواند قضايائيرا كه حدسى و تجربى خود او هستند براى ديگران اجزاء قياس قرار دهد زيرا اعتبار اينها بحسّ شخصى يا بعقل فردى بستگى دارد و ممكن است بخطا رفته باشد و اگر ديگران آن قضايا را از او نپذيرند راهى ندارد كه بآنان بقبولاند [1].

گفتار ما نسبت بمواد يقينى قياس به پايان رسيد و اينك بشرح مواد غيريقينى ميپردازيم،

قضاياى غيريقينى كه ماده دليل ميشوند

1- مظنونات‌

(919) مظنونات قضايائى هستند كه طرف حكم بر جانب مخالف رجحان داشته و ليكن بحد جزم نرسيده و نفس بقبول آن رغبت داشته باشد.

سبب رغبت نفس و رجحان حكم گاهى صرف شهرت قضيه است بدون آنكه متكى بدليل باشد و گاهى از جهت استناد بقول شخص راستگو و مورد اعتمادى است با احتمال آنكه شايد بخطا رفته باشد و گاهى متكى بقياس ديگرى است كه مقدماتش غيرقطعى بوده و گاهى نتيجه استقراء غيرتام يا تمثيل است.

مظنونات گاهى در ابتدا بنظر قطعى ميرسند و با اندكى دقت معلوم ميشود كه حكم لازم دليل نبوده و حكم قطعى بدل بظنى ميشود و گاهى كاذب بودن حكم نيز ثابت ميگردد.


[1] شرح منطق اشارات ص 218 و 219 و شرح حكمت الاشراق.

نام کتاب : منطق نوين مشتمل بر اللمعات المشرقيه فى الفنون المنطقيه نویسنده : الملا صدرا    جلد : 1  صفحه : 591
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست