همه وسايط تواتر تحقق يافته باشد.

(916) شيخ اشراق متواترات و مجرّبات را از جهت اينكه متّكى بر دليل عقلى هستند جزء حدسيات اشراقى شمرده است و شارح حكمت الاشراق گفته است هرگاه بگفته يك نفر يقين حاصل شود نتيجه از حدس حاصل شده و تواتر نميباشد [1].

6- فطريات يا قضايائيكه قياس با آنها همراه است‌

(917) قضايائيكه قياساتها معها يا فطريات ناميده ميشوند آنهائى هستند كه عقل بدون كومك احساس بصحت آنها حكم ميكند لكن تصور موضوع و محمول تنها براى جزم بحكم كافى نيست بخلاف اوليات كه تصور طرفين براى جزم بحكم در آنها كافى ميباشد.

ثبوت و لزوم حكم در فطريات منوط بدليل است لكن توجه بدليل اثبات آنها محتاج به تفكر نبوده و با خود قضيه توام است و تصور طرفين قضيه با حد وسط كه دليل حكم است متفقا بذهن مى‌آيند زيرا دليل اثبات آنها نزديك بذهن است مثل اين قضيه كه عدد دوازده دو برابر شش است زيرا دوازده به شش و شش ديگر قسمت ميشود، و هر عدديكه بعدد ديگر و مساوى با آن قسمت شود دوچندان آنست نتيجه آنكه دوازده دو چندان شش است و مثل اينكه عدد چهار زوج است زيرا بدو بخش متساوى قسمت ميشود (براى اطلاع به معنى فطرت به شماره‌ (7- 11) رجوع شود).

(918) اوليات و فطريات در بين همه اقسام يقينيات ششگانه سنديت مطلق داشته و در همه حال آنها را ميتوان ماده قياس قرار داد بخلاف‌

[1] شرح حكمت الاشراق ص 121.