(نتيجه ميدهد): هرگاه خورشيد در حال انجلا برآمده باشد ستارگان پوشيده خواهند بود.

موارد ديگر استعمال قياس خلف‌

(853) دليل خلف همچنانكه براى اثبات اصل قضايا از طريق ابطال نقيض بكار ميرود گاهى از طريق اثبات لوازم قضايا از قبيل عكس و عكس نقيض و لوازم ديگر نيز بكار مى‌آيد، در اينصورت بجاى نقيض مطلوب نقيض عكس يا لازم ديگر مطلوبرا در قياس بكار ميبريم.

تبديل قياس خلف بقياس مستقيم‌

(854) هرگاه بخواهيم نتيجه قياس خلف را بطريق قياس مستقيم ثابت نمائيم نتيجه محال يعنى نتيجه قياس اقترانى را با كبراى همان قياس اقترانى كه قضيه مسلّمه است تركيب نموده و با رعايت اينكه شرايط كدام شكل در آن موجود است بيكى از اشكال درمى‌آورند و مطلوبرا نتيجه ميدهد.

در مثال گذشته كه مطلوب اين بود: هيچ انسانى سنگ نيست قياس خلف را باين طريق بقياس مستقيم تبديل ميكنيم.

(صغرى كه نقيض قضيه محال است): هيچ انسانى جماد نيست‌

(كبرى كه قضيه مسلّمه است): هر سنگى جماد است.

(نتيجه ميدهد): هيچ انسانى سنگ نيست؛ و اين اصل مطلوب است.