و يا جزء تام از يكى و ناقص از ديگرى. يا جزء ناقص از هردو قضيه بوده باشد.

(768) كاملترين اقسام ششگانه آن قسمتى ميباشد كه صغرى متصله و كبرى منفصله و موجبه. و جزء مشترك جزء تام از هردو قضيه باشد.

(توضيح قياس مركب از متصله و منفصله در صورتيكه) (جزء مشترك جزء تام و صغرى متصله باشد)

(769) اين تركيب بر دو قسم است زيرا منفصله يا مانعة الجمع و يا مانعة الخلو ميباشد.

مثال مانعة الجمع‌

هرگاه جسمى بدرجه معينى از حرارت برسد مايع خواهد گرديد (صغرى)

هرجسمى يا مايع و يا جامد است (كبرى)

هرجسمى بدرجه معينى از حرارت نرسد جامد خواهد بود (نتيجه)

اشكالاتيكه بر قياسهاى شرطيه وارد كرده‌اند

(770) بر قياسهاى اقترانى كه از شرطيه‌ها تاليف شده است اعتراضاتى نموده‌اند: كه كاملترين شرطيه‌ها قياسى است كه از دو شرطيه تشكيل يافته و از شكل اول و ضرب اول باشد و حال آنكه در بعضى از موارد ممكن است صدق كبرى عموميت نداشته و در مورد اصغر كه از مصاديق اوسط است صادق نباشد، و اگر براى اصغر ثابت گردد